Biologische landbouw - technofobe ideologie of gezond verstand?
Technofobe ideologie of gezond verstand?
Biologische landbouw kan makkelijk opgevat worden als een beweging tegen de hoog-technologische landbouw. Zo zet wetenschapsjournalist en bioloog Hidde Boersma biologische boeren en tuinders weg als technofobe ideologen die teruggrijpen op landbouw zoals die vroeger was (Volkskrant, 29 september jongstleden). Volgens Boersma zijn genetische manipulatie, chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest noodzakelijk en zelfs milieuvriendelijker dan de oplossingen in de biologische landbouw. Het betoog roept enkele vragen op: Zijn we inderdaad afhankelijk van dit soort technologische oplossingen om de wereld te verbeteren en de wereldbevolking te voeden? Vormen megastallen met dieren die nooit buitenkomen om energieverlies te voorkomen, kastomaatjes op glaswol met een opbrengst van 100 kilo de vierkante meter en genetische manipulatie tegen ziektes het enige antwoord? Het is maar wat je onder technische vooruitgang verstaat. Of nog anders geformuleerd: het is maar in wat voor wereld je wilt leven.
Iedere keuze die gemaakt wordt in de landbouw heeft directe gevolgen op andere gebieden. Intensieve gangbare landbouw leidt tot onafzienbare monoculturen (maïs, soja, aardappels) en dus tot afbraak van biodiversiteit. Kunstmatige meststoffen en bestrijdingsmiddelen leiden tot afbraak van de bodemvruchtbaarheid en een hoge CO2-uitstoot. Zeventig procent van de plantaardige productie dient als veevoer voor de productie van zuivel en vlees. Ons huidige voedingspatroon heeft vijftig procent van de wereldbevolking overgewicht bezorgd. Gaan de technieken die Boersma aanhangt deze problemen oplossen? Intensieve gangbare landbouw is een overspannen systeem dat voortdurend gecorrigeerd moet worden. Het sprookje van Monsanto met de gentechsoja en het wondermiddel RoundUp is daar een mooi voorbeeld van. Van de superopbrengsten voor de boeren is niets terecht gekomen, de wereld is vergeven van het gif en de gentechvrije soja in de VS is vrijwel onmogelijk gemaakt.
De biologische landbouw gaat uit van evenwicht. Landbouw en voeding in harmonie met de omgeving, zonder gebruik te maken van dope, zoals kunstmest, zonder anti-stress middelen, zoals chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen, en zonder kunstgrepen, zoals gentech. De biologische boer investeert in de vruchtbaarheid van zijn grond, met een ruime vruchtwisseling (één gewas komt eens in de zes jaar terug op hetzelfde perceel) en een natuurlijk rustjaar met groenbemesters. De dieren staan zeven maanden per jaar in de wei en hebben altijd toegang tot een vrije uitloop. De mest wordt zoveel mogelijk gebruikt voor het vruchtbaar houden van de akkers. En de dieren zijn zo gezond dat ze maar zelden ziek worden en met antibiotica behandeld hoeven worden.
De FAO en UNCTAD hebben in de afgelopen jaren herhaaldelijk in wetenschappelijke publicaties gepleit voor agro-ecologische landbouw. Omdat deze vorm van landbouw continuïteit op de lange termijn biedt en in armere landen leidt tot een hogere betrokkenheid van gemeenschappen bij de productie van voeding. De agro-ecologische landbouw biedt sociaal-economische voordelen en een hogere voedselzekerheid voor gemeenschappen dan de hoog-technologische gangbare landbouw. Dat is een interessant gegeven. De intensieve gangbare landbouw- en voedingsketen is niet zozeer gericht op voedselzekerheid, maar vooral op winstoptimalisatie. En dat betekent vooral produceren voor markten waar geld te verdienen valt. Op zich niets mis mee, maar het verhoudt zich niet tot de meer altruïstische vraag hoe we de wereldbevolking kunnen voeden.
Betekent de keuze voor biologische landbouw een stap terug in de tijd? Nee, er wordt gewerkt met GPS-gestuurde tractoren, robots die mechanisch onkruid verwijderen en de nieuwste inzichten op het gebied van dierenwelzijn en –gezondheid. De opbrengst van een biologisch perceel bedraagt gemiddeld zo'n 80% van de gangbare opbrengst. Ondertussen levert biologische landbouw een bijdrage aan de bodemvruchtbaarheid, de biodiversiteit en schoon oppervlaktewater. De groei van de sector toont het potentieel voor de toekomst. Misschien moet Boersma zich eerst wat meer in de sector verdiepen voordat hij deze achteloos aan de kant schuift.
Bavo van den Idsert, directeur Bionext
Bron: Bionext