Wereldbeelden bepalen duurzaamheidsgedrag

Waarom laten sommige mensen hun hamburger staan om het klimaat te helpen, terwijl voor anderen het recyclen van het oude papier nog te veel moeite is? Onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam onder ruim duizend Nederlanders toont aan dat het wereldbeeld van mensen van grote invloed is op in hoeverre ze een duurzame levensstijl hebben. Met name mensen met een wereldbeeld gericht op innerlijke groei blijken geneigd te zijn tot het maken van duurzamere gedragskeuzes. Zij eten bijvoorbeeld minder vlees, stemmen vaker groen, en geven meer aan natuur- en milieuorganisaties. Deze inzichten bieden aanknopingspunten voor het duurzaamheidsbeleid van organisaties en overheden. De resultaten zijn verschenen in the Journal of Environmental Psychology.

Mensen met postmodern wereldbeeld geneigd tot duurzamere levensstijlen
In de steekproef troffen de onderzoekers drie typen wereldbeelden aan:

Traditioneel religieus (14% van de steekproef),
Modern, onder te verdelen in 'Focus op geld' en 'Seculier materialisme' (27%),
Postmodern, onder te verdelen in 'Innerlijke groei' en 'Hedendaagse spiritualiteit' (21%).

Uit het onderzoek blijkt dat mensen met de postmoderne wereldbeelden – met name 'Innerlijke groei' – vaak een 'verbondenheid met de natuur' ervaren en een 'bereidheid te veranderen' hebben, wat resulteert in meer duurzame levensstijlen. Mensen met de moderne wereldbeelden, waarin materialistische en individualistische waarden en opvattingen dominant zijn, zien de natuur vooral als gebruiksobject voor de mens. Zij vertonen minder duurzame leefstijlen en zien oplossingen van milieuproblemen in technologische ontwikkelingen en marktwerking, zoals het duurder worden van olie. Mensen met een 'traditioneel religieus' wereldbeeld zijn minder uitgesproken en scoren qua milieuhouding en gedrag tussen de twee andere typen wereldbeelden in. Een grote groep (ongeveer 38%) is niet goed in te delen qua wereldbeeld, en kenmerkt zich door het afwijzen van innerlijke groei. Opvallend is dat deze minder 'reflectieve' groep het slechtst scoort qua milieugedragingen.

Duurzaamheidsbeleid moet aansluiten op wereldbeelden

Omdat er een diversiteit aan wereldbeelden bestaat binnen de Nederlandse samenleving, zullen overheden en organisaties ook gebruik moeten maken van een diversiteit aan beleidsstrategieën. VU-wetenschapper Annick Hedlund-de Witt: "Mensen met de meer postmoderne wereldbeeld krijgen een goed gevoel als ze producten kopen die beter zijn voor het milieu, zelfs als deze duurder zijn. Voor hen is duurzaam gedrag een intrinsiek bevredigende manier van leven; ze voelen zich er simpelweg beter bij. Ze verlangen ernaar hun eigen, unieke bijdrage aan de samenleving te leveren, en geloven dat hun gedrag er toe doet. Er is momenteel een maatschappelijke trend zichtbaar van het streven naar bewustwording, persoonlijke groei, zingeving, en hedendaagse spiritualiteit. Nu duidelijk is hoe belangrijk innerlijke bewustwording is bij het ontwikkelen van milieuvriendelijke levensstijlen, is het voor het duurzaamheidsbeleid zinvol daar actief bij aan te sluiten. Op deze manier kunnen mensen die zich aangetrokken voelen tot deze waarden, maar nog niet heel duurzaam leven, verleid worden ook deze stap te gaan maken. Mensen met de meer moderne wereldbeelden moeten juist via extrinsieke prikkels gestimuleerd worden om duurzaam te leven, zoals economische voordelen en regelgeving."

Voor meer informatie: www.vu.nl