Uit een extra nieuwsflits die De Bolster afgelopen dinsdag 3 maart verstuurde bleek al dat het bedrijf verheugd is met het feit dat Zembla dit cruciale onderwerp heeft opgepakt: "De twee journalisten Annette Schätzle en Ton van der Ham van Zembla zijn bijna 3 maanden continu met dit thema bezig geweest. Dit heeft geresulteerd in een degelijk stuk journalistiek. Allemaal kijken dus!"
Naast Bart komen in de uitzending onder meer de woordvoerder van Monsanto (M. Buckingham) aan woord, evenals hoogleraar plantenbiologie M. Haring, S. Hoekstra namens het Europees Octrooibureau en het hoofd veredeling en P. van der Toorn (hoofd veredeling) en M. Kester (directeur)van Syngenta.
Het eerste fragment met Bart start op 05:22. Hierin wordt uitgelegd dat concurrenten elkaars rassen niet na mogen maken, maar wel elkaars zaad mogen gebruiken om zelf nieuwe, weer betere rassen te maken. Dit is verankerd in het zogeheten kwekersrecht. En zo profiteren veredelaars van elkaars vondsten. Dit kwekersrecht is volgens Bart één van de belangrijkste verklaringen waarom Nederland zo toonaangevend is in de land- en tuinbouw. Zelf heeft hij net een nieuwe pompoensoort ontwikkeld, waardoor de pompoenen niet meer vatbaar zijn voor de hardnekkige schimmelziekte fusarium. De directeur van De Bolster staat op het punt om kwekersrecht voor deze pompoen aan te vragen. Zo kan hij zijn investering terugverdienen. Concurrenten mogen het zaad dan niet namaken, maar wel verder veredelen. Bart: "Dat is natuurlijk een prachtig systeem, want dat noem je tegenwoordig innovatie. Daardoor komen er uiteindelijk veel betere pompoenen op de markt."
Klik hier om de uitzending van Zembla te bekijken.
Op 18:08 start het volgende fragment met Bart. Na een toelichting op het octrooi van Syngenta op de rode paprika ("Wij kunnen nu een paprika maken die niet meer ziek kan worden door de witte vlieg"), legt Bart uit dat De Bolster hetzelfde heeft gedaan in de pompoenen. "Dat is niet anders dan Syngenta gedaan heeft." Hij vindt dit patent van Syngenta dan ook ongewenst. Met een patent kan een bedrijf immers een monopoliepositie afdwingen. Dit is een fundamenteel verschil met wat De Bolster doet en dus juist wat Bart niet wil.
Ook staatssecretaris van Economische Zaken, Sharon Dijksma, is verontrust over deze patenten. Ze laat aan Zembla weten: "Ik vind het zorgelijk dat de wereldvoedselvoorziening dreigt te worden geconcentreerd bij een paar multinationals. Ik vrees dat dit ten koste gaat van de keuzevrijheid van kwekers, telers en consumenten. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de voedselzekerheid."
Noodgedwongen stoppen met broccoli-veredeling
Na een fragment over het patent dat Monsanto heeft op broccoli met een extra lange steel (daardoor is het eenvoudiger om dit gewas machinaal te oogsten), komt de directeur van De Bolster weer aan bod (vanaf 23:33). Hij laat vergelijkbare foto's zien van een broccoliveld en geeft de volgende toelichting: "Wij hebben al drie/vier jaar precies vergelijkbaar materiaal, met dezelfde eigenschap als de Monsanto-broccoli." De voice-over geeft vervolgens aan dat Bart nu dus noodgedwongen stopt met de veredeling van deze broccoli. Daarna komt de woordvoerder van Monsanto dan toch aan het woord. Na navraag blijkt dat het broccoli-materiaal van origine afkomstig is van de Oregon University en dat De Bolster aan de slag is gegaan met materiaal uit dezelfde pool. Professor J. Myers: "Monsanto heeft de eigenschap niet uitgevonden. Als het al van iemand is, is het van ons. Maar het zat al in 't zaad van broccoli. Dus eigenlijk is 't van niemand. Het is van iedereen." De professor vervolgt: "Uiteindelijk gaat het ons pijn doen. Want als kwekers geen materiaal meer kunnen kruisen, is dat slecht voor de voortgang van de veredeling."Waarom niet zelf octrooi aangevraagd?
Vanaf 30:29 legt Bart uit waarom De Bolster zelf geen octrooi heeft aangevraagd: "Dit kost te veel geld. We hebben de kennis er niet voor en moeten alles uitbesteden. Octrooideskundigen weten wel een rekening te sturen. Dure jongens." Hij kan het gevecht met Monsanto en Syngenta niet aan. "Dan kunnen ze oppositie gaan voeren tegen mij en dan ben ik gewoon kansloos", aldus Bart.Uitspraak in het voorjaar
Uit onderzoek van Zembla blijkt dat het aantal patenten op gewone groente toeneemt. De 10 grootste groentezaadbedrijven ter wereld hebben 19 patenten op natuurlijke eigenschappen van groenten. Nog eens 132 patenten zijn momenteel in aanvraag bij het Europese Octrooibureau. Volgens het programma zijn deze patenten omstreden omdat multinationals hiermee een monopoliepositie kunnen krijgen en de vrije toegang tot biologisch materiaal kunnen blokkeren. "Toegang tot biologisch materiaal is cruciaal voor de voedselzekerheid", constateren de journalisten van Zembla.Het is een zeer principiële kwestie: mogen bedrijven traditioneel veredelde groenten patenteren? Het Europees octrooibureau buigt zich momenteel over deze vraag. De grote kamer van beroep, hun hoogste orgaan, komt dit voorjaar met een uitspraak. Een uitspraak die verstrekkende gevolgen zal hebben. De commissie wacht met het toekennen van de patenten tot na de uitspraak.
Klik hier om de uitzending van Zembla te bekijken.