Chantal Engelen was de afgelopen week aan de werk op de biologische en regeneratieve boerderij Monte Silveira. 'Peasmaker' João Valente ziet het volgens haar als zijn taak om het ecosysteem van 700 hectare waarin hij boert, beter te leren begrijpen. Lees hier haar verslag:
Mijn camper staat dit keer in Ladoeiro, het groene Portugese binnenland. Als ik hier aan kom rijden, dan zie ik niets anders dan amandelbomen. 6000 hectare van deze notenbomen staan hier maar liefst. Maar deze streek stond niet altijd bekend om amandelen. Tot de jaren negentig worden hier met name watermeloenen, broccoli en tabak geteeld. Wanneer de subsidie voor tabak opdroogt, switchen boeren naar andere gewassen.
De familie Valente ziet het opdrogen van de subsidie als een kans en kiest een hele andere richting dan de omliggende boeren. Gedreven door hun verbondenheid met de natuur, besluiten ze het familielandgoed biologisch te laten certificeren. Ze zijn klaar met het gebruik van chemicaliën en de hogere prijs voor biologische producten op dat moment, biedt een mooie kans.
In 2017 besluit João dat alleen biologisch niet meer voldoende is om ook in de toekomst gezond voedsel te kunnen blijven produceren. Er moet meer gedaan worden om de bodem en biodiversiteit te verbeteren en Monte Silveira begint met de transitie naar regeneratieve landbouw op het familielandgoed. De boerderij bestaat voor 500 hectare uit 'montado', het traditionele agroforestry-systeem met kurkbomen en grasland. De overige 200 hectare wordt ingezet voor de productie van peulvruchten en granen.
Ik zie deze week opnieuw de belangrijke rol van dieren in dit soort ecosystemen. Het is op Monte Silveira de gouden regel dat ieder stuk land één keer per jaar door dieren aangeraakt wordt. De Alentejo varkens op de montado eten de eikels op en woelen het land om. De Merino schapen en geiten onderhouden het land door de struikjes en begroeiing kort te houden. De dieren helpen zo bij het voorkomen van bosbranden, bemesten het landgoed en zorgen voor vlees.
De opbrengst van Monte Silveira is vandaag de dag voor de helft plantaardig. Er worden hier verschillende soorten granen geteeld als rogge, spelt, mout, boekweit en gierst en peulvruchten als kikkererwten, zwarte ogen bonen, tuinbonen en lupine. De granen en peulvruchten worden verkocht op de bulkmarkt en op kleinere schaal in winkels en restaurants. Er worden ook olijven geteeld waarvan een hoge kwaliteit medicinale olijfolie gemaakt wordt.
Als ik João vraag wat zijn missie is, vertelt hij dat hij het ecosysteem waarin hij werkt, beter wil leren begrijpen. Hij ziet onderzoek dan ook als een essentieel onderdeel van regeneratieve landbouw. De boerderij heeft zelfs een eigen bodemgezondheids- en microbioomspecialist in huis, Diogo Pinho, die de onderzoeksprojecten begeleidt.
Zo is er een nieuwe experimentele amandelboomgaard waar de bomen in een soort biodiverse bloemrijke 'tuin' staan. De aantallen en soorten aanwezige insecten op het landgoed worden onderzocht en er worden nieuwe landbouwmethoden ingezet. Zo zie ik een veld waar granen en peulvruchten samen ingezaaid zijn. De peulvruchten voorzien de granen van stikstof en de peulvruchten kunnen weer in de granen klimmen.
Monte Silveira richt zich ook op het sluiten van zoveel mogelijk kringlopen. Er wordt compost gemaakt van mest van eigen dieren, plantenafval en 60 verschillende soorten bacteriën. De mest van het vee wordt ook gebruikt om op eigen terrein micro-algen mee te produceren die weer als voeding voor de gewassen dient. En de vele zonnepanelen op het landgoed zorgen ervoor dat het hele landgoed zelfvoorzienend is in energie.
Inmiddels gaat de boerderij weer een nieuwe fase in. Want João weet dat alleen doen niet voldoende is, je moet om meer impact te maken ook laten zien wat je doet. De komende jaren gaan er daarom meer producten onder het eigen merk verschijnen. Er wordt gewerkt aan een nieuwe website met webshop voor die producten en in de toekomst kunnen mensen zelfs blijven overnachten op de boerderij.
Dingen beter willen begrijpen lijkt de ultieme levenshouding te zijn om verder te komen. Daarvan is Monte Silveira wat mij betreft het bewijs.
Voor meer informatie:
Chantal Engelen
Peas of Me
chantal@peasofme.com
www.peasofme.com