Een groep biologische melkveehouders is in oktober op studiereis in Hongarije geweest. Gidi Smolders schreef naar aanleiding daarvan het volgende verslag:
Grasland is daar voor 60% natura2000 gebied. Hongarije streeft naar 10% biologische areaal in 2027, dat is 500.000 hectare. Op het instituut voor onderzoek in de biologische landbouw (OMKi) werden we bijgepraat over de biologische landbouw en de belangrijkste projecten. Er zijn 1.500 biologische melkkoeien en 25.000 stuks vleesvee. Het onderzoek gaat vooral over sensoren bij het weiden van vleesvee en het optimaliseren van het management. Een van de redenen daarvoor is dat er nauwelijks geschoold personeel beschikbaar is op de bedrijven. We zagen dat ook op de grote melkveebedrijven die we bezocht hebben.
Biodynamisch melkveebedrijf Elo Bolugo in Szentgal werd in 13 jaar tijd opgebouwd tot een bedrijf met 350 hectare grond, 150 Fleckvieh koeien, twee melkrobots, eigen melkverwerking en 30 Hongaarse wolvarkens zeugen. De melk, kwark, yoghurt en feta wordt niet onder Demeterkeurmerk verkocht omdat dat geen meerprijs geeft. De wolvarkens hebben een overkapping en konden in 6,5 hectare bos en struiken wroeten, de gespeende biggen hebben een eigen stuk bos. De zeugen met biggen hebben elk hun eigen plekje aan een gezamenlijke ruimte.
De Hongaarse wolvarkens bij Elo Bolugo.
Biologische melkveebedrijf Koros Maros in Gyula startte in 1995 met 200 koeien. Nu zijn er 1100 hectare land, 700 melkkoeien en 400 stuks jongvee, een biogasinstallatie en een eigen brouwerij. Voor 320 koeien is er een nieuwe stal, de rest van het vee is gehuisvest in erg oude gebouwen. Het melkvee staat het hele jaar op stal, het jongvee wordt geweid. Veel van de melk wordt geëxporteerd. Het bedrijf overweegt te stoppen met biologisch omdat de marges te klein zijn. Vanwege droogte stopten ze met snijmais en hebben nu meer gras en luzerne, dat ze inkuilen in lange slurven. Er zijn 55 medewerkers op het bedrijf, waarvan 6 voor de administratie.
Biologisch bedrijf Viragoskut in Hortobágy-Vókonya van de familie Rosza heeft dierlijke (pa) en plantaardige productie (zoon). Daarnaast is er eigen slagerij, melkverwerking, een groente inmakerij, een winkel en een webshop. Melkkoeien en waterbuffels voor melk en vlees, paarden, ezels en varkens voor het vlees. Daarnaast eenden, ganzen, parelhoenders, kippen van verschillende rassen en bijen. Elke week worden een paar koeien, buffels en ezels geslacht, 40 varkens en het nodige pluimvee. De melkkoeien en buffels lopen in een kudde buiten of, samen met ezels, in een oude ligboxenstal met een grote uitloop. De zeugen met biggen lopen buiten en de vleesvarkens lopen in grote groepen onder een dak. De groente wordt geteeld in de volle grond, een deel (steeds minder) in plastic tunnels en in een grote kas. Een groot deel wordt verkocht op de zaterdag markt in Boedapest.
Het Dedes agroecologie project van de family Szunyogh in Lenti ontwikkelt een model landgoed door beweiding met koeien en paarden. Wij zien een kudde Angus koeien met jongvee op 60 hectare vrij drassig land langs een riviertje waar met verschillende methoden van beweiden de biodiversiteit bevorderd wordt. De kalveren blijven twee jaar bij de kudde en worden dan geslacht. Op een ander 40 hectare lopen Akhal-Teke rijpaarden, een hard ras dat het hele jaar buiten kan blijven. Op 80 hectare weide en bos worden met kleine dammen, poelen gemaakt voor waterberging en als drinkplaatsen voor het vee. In de winter komen alle koeien en paarden naar dit gebied en krijgen dan hooi bijgevoerd. De koeien zijn niet biologisch vanwege de enorme administratie.
Paarden bij Dedes.
Op Zsamboki Biokert teelt Matthew Hayes groenten in de volle grond en in plastic tunnels op 5 hectare. De 4 medewerkers zijn goed opgeleid en zijn net zo bevlogen als de baas. Met een paard doet hij het zwaarder werk. Hij mengt koeienmest van een buurman met groenteafval en gras en wat klei en maakt warme compost zonder kiemkrachtig onkruidzaad, die hij ook gebruikt om vroeg in het voorjaar in een tunnel warme bedden te maken. Hij zet 80% af op de markt in Budapest en heeft een webshop.
ABCBio in Rabcakapi heeft 30 hectare groenten en 250 hectare diverse granen in 1op 5 vruchtwisseling met een rustjaar met wikke. Ze laten alle stro van het graan op de akker en maken compost en voeren gepelleteerde kippenmest en vinasse aan. Er moet wel 20 keer per jaar beregend worden om de groei er bij de groenten in te houden. 40% van de groenten gaat naar de markt in Boedapest (toch meer dan 150 km ver), 50 % wordt afgezet via Spar en 10% via de eigen winkel en andere kanalen. Het graan wordt deels gemalen (ook glutenvrij) en als zaad, graan en meel ook geëxporteerd.
Zoltan Mehesi maakt kaas. De melk komt van het gangbaar bedrijf van Gabor Lukovics. Daar zijn 250 melkkoeien in een ligboxenstal, 4 melkrobots en wordt jaarrond een TMR gevoerd van gras, luzerne, snijmais en bijproducten. De kalveren staan buiten in iglo’s. Een deel van het jongvee wordt wel geweid. Zoltan haalt de melk op in een koeltankje en pompt die thuis in de kaasbak. Hij maakt harde kazen, feta en ricotta. Hij heeft een opslag voor een paar maanden en de kaas is verkocht voordat die oud is. De markt is voor hem een belangrijke afzet, naast de huisverkoop.
Bij Zoltan Mehesi.
De biologische boerenmarkt in Budapest op zaterdag is een belangrijk afzetpunt van biologische groenten, sappen, eieren, vlees en kaas, brood en wijn en zelfs wat biologische kleding. Mensen komen met boodschappentassen op wielen en slaan blijkbaar voor de hele week in. De marktlui kopen ook bij elkaar in als ze bepaalde producten niet zelf kunnen leveren.
De markt.
Een paar schapen en een moestuin waarvoor ze ook compost maken is er op de sociale werkplaats Janka Tanya in Szentgal. Ze werken er met volwassenen met een verstandelijk handicap en autisme. Het belevingsniveau van de deelnemers is van 8 maanden tot 9 jaar. In Hongarije hebben geestelijk gehandicapten geen plaats en wordt het als een schande gezien, ze worden weggestopt. De medewerkers werken ook in een supermarkt en onderhouden de parkjes in het dorp.