Minister Piet Adema zal niet voor en niet tegen stemmen als het gaat om hernieuwde goedkeuring van glyfosaat in Europa. Dat schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer. Op vrijdag 13 oktober zullen de lidstaten binnen de Europese Commissie stemmen over het gebruik van de onkruidverdelger. Een meerderheid van de Tweede Kamer wilde dat de minister in Brussel tegen de verlengde goedkeuring van glyfosaat zou stemmen. Dat advies legt de minister dus naast zich neer.
Genuanceerd standpunt
"Ik wil recht blijven doen aan de bestendige lijn dat het kabinet bij besluitvorming over dergelijke complexe, technisch/inhoudelijke dossiers steunt op onafhankelijke en wetenschappelijke adviezen van daartoe aangewezen en bevoegde instanties in het Europese en nationale systeem (EFSA en Ctgb). Evenzeer neem ik de wetenschappelijke en maatschappelijke zorgen over glyfosaat en de gevolgen voor de gezondheid (waaronder die van de agrarische ondernemers zelf) en voor de biodiversiteit zeer serieus. Er is geen bewijs dat er een causaal verband is tussen glyfosaat en Parkinson, in bepaalde studies zijn wel associaties tussen glyfosaat en Parkinson aangetroffen. De motie die de Kamer in meerderheid heeft aangenomen, vertegenwoordigt de zorgen en weegt voor mij zwaar. Ik ben van mening dat aan het genuanceerde standpunt van Nederland geen recht gedaan wordt met een stem vóór of tegen het voorstel van de Europese Commissie. Hiermee zou aan één van beide principes meer waarde worden gehecht dan aan het andere", beargumenteert de minister zijn keuze.
Gemiste kans
Natuur & Milieu, de Parkinson Vereniging en de FNV reageren teleurgesteld op deze beslissing van de minister. "Doodzonde en een gemiste kans om in Europa te laten zien dat de Nederlandse regering daadwerkelijk iets geeft om de gezondheid van mens, dier en milieu", vinden de organisaties. Zij vroegen de minister eerder deze week nog om te luisteren naar de Tweede Kamer en zijn poot stijf te houden bij de stemming op vrijdag 13 oktober in Brussel. Voor de zoveelste keer wezen zij erop dat glyfosaat zeer schadelijk is voor mensen, dieren en het milieu.
Moeilijk te verteren
Maandagavond was glyfosaat onderwerp van gesprek tijdens de BioBorrel. Politicoloog Nathalie Kelderman riep namens de Parkinson Vereniging de minister op om nee te stemmen tegen verlenging. Lees dat verslag hier terug. Via LinkedIn reageert Nathalie teleurgesteld op het besluit van de minister:
Rondetafelgesprek
Onder meer de genoemde organisaties mochten afgelopen week in de Tweede Kamer hun standpunt uitleggen tijdens een rondetafelgesprek. Ook Biohuis en Louis Bolk Instituut kwamen aan het woord.
Martine Bruinenberg van het Louis Bolk Instituut stelde dat landbouw, en zeker melkveehouderij, zonder glyfosaat mogelijk is en dat de biologische landbouw dat heeft bewezen. Zij raadde aan om, zolang het niet bewezen is dat glyfosaat geen kwaad kan, het niet gebruiken en in plaats daarvan in te zetten op groenere middelen. Ze benadrukte dat er daarbij ondersteuning nodig is voor boeren die voor een deel afhankelijk zijn van glyfosaat.
Biohuis-voorzitter Pipie Smits van Oyen vertelde hoe de biologische landbouw zonder glyfosaat werkt. “Door een ruime vruchtwisseling, een vitaler bodemleven en mechanische onkruidbestrijding heeft de biologische landbouw een systeem ontwikkeld waarin glyfosaat niet nodig is. Een systeem dat ook bedrijfseconomische kansen biedt en maatschappelijke waardering, op voorwaarde dat dit tijdens het boodschappen doen door ons allemaal wordt mogelijk gemaakt.”
Ook België stemt niet
Om een verbod op glyfosaat voor elkaar te krijgen moeten vrijdag 15 van de 27 lidstaten tegen verlenging stemmen. Tijdens de vorige stemming in 2017 stemden 9 landen tegen: Frankrijk, Oostenrijk, Italië, België, Kroatië, Griekenland, Luxemburg, Malta en Cyprus. Duitsland stemde destijds voor verlenging, maar de huidige landbouwminister Cem Özdemir heeft vaker aangegeven het gebruik van glyfosaat te willen stoppen.
Het Belgische kabinet heeft vorige week besloten om zich dit keer, net als Nederland, te onthouden van stemming. Milieuorganisatie Bond Beter Leefmilieu noemt dat besluit beschamend. Heleen De Smet zegt namens die organisatie: "Wanneer wetenschap toont dat er aan stoffen hoge risico’s verbonden zijn voor onze gezondheid en de biodiversiteit, is het de taak van de overheid om tot actie over te gaan, niet om zich te onthouden. De federale regering besloot echter het voorzorgsprincipe niet centraal te stellen, het regeerakkoord (waarin men zich engageert tot een stevige reductie van pesticiden) niet te eren, en voor een compromis à la belge te gaan: een onthouding. Na de talloze oproepen van de ziekenfondsen tot biologische landbouwers, is het gewoonweg beschamend dat ons land het niet opneemt voor een gezond leefmilieu via een Europese totaalban op glyfosaat."
Nieuw onderzoek en verbod voor gebruik op graslanden
Hoewel Nederland zich dus zal onthouden bij de stemming, geeft de Adema in zijn kamerbrief aan dat hij in Brussel wel aandacht zal vragen voor de ontwikkeling van een toetsingskader voor hersenziekten zoals Parkinson en dat hij ook een toetsingskader ondersteunt waarbij de gevolgen voor de biodiversiteit worden bekeken.
Verder kondigt hij een onderzoek aan door het RIVM naar de mogelijke relatie tussen glyfosaat en het ontstaan van Parkinson. Dit
onderzoek moet over 3 tot 5 jaar gegevens opleveren , waarmee een causaal verband tussen stof en ziekte aangetoond, dan wel uitgesloten kan worden. Als daaruit blijkt dat er directe risico's zijn, zullen de middelen op basis van glyfosaat onmiddellijk door het Ctgb worden ingetrokken. Adema wil van de Europese Commissie een expliciete bevestiging dat de goedkeuring van glyfosaat wordt ingetrokken als het gebruik ervan door wetenschappelijk onderzoek niet veilig wordt bevonden.
Tenslotte schrijft de minister dat de aangenomen motie om in 2025 het gebruik op glyfosaat op graslanden en vanggewassen buiten geïntegreerde gewasbescherming te verbieden, zal worden uitgevoerd. Daarnaast zegt Adema in kaart te willen brengen hoe het gebruik van glyfosaat in Nederland verder omlaag gebracht kan worden.