In de Superlijst Groen is 2023 is Ekoplaza als koploper uit de bus gekomen. Hiermee voert de biosupermarktketen voor het tweede jaar op rij de lijst aan. Uit de vandaag uitgebrachte Superlijst Groen 2023, waarin denktank Questionmark de grootste Nederlandse supermarkten langs hun duurzaamheidslat leggen komen Ekoplaza, Lidl en Albert Heijn er het beste uit, gevolgd door Jumbo, Dirk en Aldi in de middenmoot. PLUS, na klantenonderzoek door GfK 8 keer uitgeroepen tot Meest Verantwoorde Supermarkt, is achterblijver in de Superlijst Groen.
Bron: Superlijst Groen
Natuur en klimaat ondervinden nog weinig verbetering
Questionmark publiceert deze tweede Superlijst Groen in samenwerking met Milieudefensie, Mighty Earth en Natuur & Milieu. De 7 grootste supermarkten van Nederland worden met elkaar vergeleken op de voor hen meest prangende duurzaamheidsthema's: klimaatplannen, eiwittransitie, duurzame landbouw en verpakkingen.
Charlotte Linnebank, directeur Questionmark: "De meeste supermarkten beperken hun inzet tot beleid en doelstellingen en rapportage hierop. Weinig supermarkten voeren veranderingen door in de praktijk, waardoor natuur en klimaat er nauwelijks op vooruit gaan." Ekoplaza, Lidl en Albert Heijn zijn relatief het meest duurzaam, gevolgd door Jumbo, Dirk en Aldi in de middenmoot en Plus als achterblijver. Voor alle supermarkten is er veel ruimte tot verbetering.
Lidl maakt inhaalslag
Vergeleken met twee jaar terug is opmerkelijk dat Lidl zich duidelijker inzet voor het milieu. Lidl rapporteert bijvoorbeeld als enige apart over de herkomst, de teelt en het transport van groente en fruit, en over Plastic Pact-doelen. Daarnaast stelt Lidl eisen aan leveranciers om de ontbossing door palmolie tegen te gaan. Verschillen tussen marktleiders Albert Heijn en Jumbo komen onder meer doordat Albert Heijn op de winkelvloer meer doet om de consumptie van plantaardige producten te vergroten. "Supermarkten moeten boeren en tuinders helpen duurzamer te produceren. Door meer duurzame en lokale producten voor een eerlijke prijs aan te bieden en voorrang te geven aan producten met een keurmerk", aldus Rob van Tilburg, directeur programma's Natuur & Milieu.
Wel klimaatdoelen, geen concrete actieplannen
Alle supermarkten zeggen dat zij zich aan het Klimaatakkoord van Parijs houden. In de praktijk blijkt dat echter niet het geval. Milieudefensie-directeur Donald Pols: “Het verminderen van de uitstoot is geen vrijblijvende optie, maar een dwingende opdracht. De rechter is in de klimaatzaak tegen Shell heel duidelijk geweest: de CO₂ moet omlaag. Het is daarom voor alle supermarkten tijd om nu in actie te komen. In de eerste plaats voor marktleider Albert Heijn.”
Alle supermarkten hebben ook de doelstelling om ontbossing voor de productie van soja voor veevoer volledig uit te bannen. Jurjen de Waal, directeur Mighty Earth Nederland: “Maar geen enkele supermarkt heeft een adequaat actieplan om dit te realiseren. Het risico op grootschalige ontbossing van belangrijke natuurgebieden als de Amazone en de Cerrado blijft daarmee onverminderd groot.”
Assortiment en reclame stimuleren vleesconsumptie
Reclamefolders blijven gevuld met dierlijke producten. 80% hiervan is gericht op producten met een hoge of middelmatige klimaatimpact (vlees, vis en kaas). Albert Heijn en Jumbo bieden zelfs respectievelijk 40% en 55% van de dierlijke eiwitten in de aanbieding aan door middel van kwantumkorting (3 voor de prijs van 2). Dit type aanbieding zorgt ervoor dat de consument meer geld uitgeeft en met meer eten naar huis gaat dan gepland.
Minder vlees, meer plantaardig
Wel valt op dat supermarkten transparanter zijn over de verkoop van dierlijke producten. Voor het eerst geven vrijwel alle supermarkten openheid over de verhouding tussen dierlijke en plantaardige eiwitten in hun verkopen. Met dit inzicht kunnen supermarkten sturen op het verminderen van de verkoop van dierlijke producten en het stimuleren van de verkoop van plantaardige producten.
Met name Ekoplaza, Dirk en Lidl nemen hierin de eerste stappen. Zo beperkt Ekoplaza het aandeel rood vlees in de aanbieding tot 10%, deed Dirk een pilot om vleesverkoop actief te ontmoedigen en plaatst Lidl plantaardige vleesvervangers tijdelijk in het schap met de vleesproducten. Alle supermarkten hebben nu ook een doelstelling om naar verhouding minder vlees te verkopen. Bij Albert Heijn en Aldi zijn die doelstellingen het meest ambitieus.
Reactie Ekoplaza
Lorenzo van Nistelrooij, kwaliteitsmedewerker bij Ekoplaza: "Supermarkten worden in de Superlijst Groen beoordeeld op het stimuleren van plantaardige voeding, inzicht in de keten, soja in veevoer, palmolie en het al dan niet hebben van een klimaatplan. Uit het onderzoek blijkt dat Ekoplaza de enige supermarkt is die structurele maatregelen neemt om de transitie naar een meer plantaardige leefstijl te stimuleren en die verantwoordelijkheid niet bij de consument legt."
Volgens de Nederlandse Voedsel Consumptiepeiling is de verhouding van de consumptie tussen dierlijk en plantaardig eiwit zo'n 60/40. Een verschuiving naar een meer plantaardig voedingspatroon is een belangrijk onderdeel van het Nationale Klimaatakkoord. Het streven van Ekoplaza is om in 2025 het aandeel plantaardige eiwitbronnen te verhogen naar 46% om in 2030 op 50% uit te komen. "We zijn in Superlijst Groen onder andere koploper in maaltijden met een lage milieu-impact en blijkbaar de enige supermarkt die vegan quiche aanbiedt. Die ruime keuze in plantaardig assortiment vinden wij belangrijk, zodat het ook voor consumenten met een plantaardige leefstijl fijn winkelen is bij ons. We streven naar een verhouding tussen dierlijk en plantaardig die met elkaar in balans is, zoals dat ook in de biologische landbouw is. Dat doen we door de keten te verbinden en zo kringlopen te stimuleren."
In het eigen persbericht heeft Ekoplaza wat punten op een rij gezet waarom ze koploper in groen zijn:
- Het assortiment vleesvervangers is 2x zo groot als het assortiment vlees
- Van alle verkochte producten is 72% plantaardig (t.o.v. 38% gemiddeld bij andere supermarkten)
- 42% van de maaltijden heeft een lage milieu-impact (t.o.v. 11% gemiddeld bij andere supermarkten)
- Van alle supermarkten heeft Ekoplaza de meest milieuvriendelijke eiwitrijke aanbiedingen, zoals noten, bonen en eieren (47% van de aanbiedingen heeft een lage milieu-impact t.o.v. 18% gemiddeld bij andere supermarkten)
- 75% van de recepten in het inspiratiemagazine Lekker Weten zijn vegetarisch en 40% vegan
- Sinds 1 juni 2023 is het assortiment 100% luchtvrachtvrij
- Als enige een ontbossingsvrije supermarkt
- Het Ekoplaza huismerk is 100% palmolievrij en overige merken in het assortiment gebruiken alleen duurzame palmolie die vrij is van ontbossing
Reactie PLUS
PLUS is teleurgesteld over het resultaat van het onderzoek door Questionmark. Perswoordvoerder Felicity Nieman: "Op verschillende punten komen de inspanningen van PLUS niet goed tot z'n recht. Questionmark hanteert een benadering die niet altijd aansluit bij de werkwijze van PLUS. Enkele voorbeelden hiervan zijn dat PLUS kiest voor producten uit eigen ketens, zo mogelijk uit eigen land, denk hierbij blauwe bessen, bramen en komkommers. In deze eigen ketens gelden strenge milieu eisen en ontvangen de boeren dikwijls een meerprijs. Alle bananen bij PLUS zijn bijvoorbeeld Fairtrade. Dat doet PLUS al meer dan 10 jaar en levert daarmee de grootste bijdrage aan Fairtrade van alle supermarkten. PLUS zet ook al jaren voortvarend stappen om steeds meer producten te voorzien van een Topkeurmerk. Het is de ambitie dat alle eigen merk producten, waar een Topkeurmerk op van toepassing is, daar aan voldoen. Dit doet PLUS om de (Nederlandse) landbouwketen te verduurzamen en de producent een eerlijke prijs te geven. Onlangs heeft PLUS verkondigt dat voortaan alle onbewerkte aardappelen biologisch zijn. De teler krijgt daar een meerprijs voor."
Daarnaast heeft PLUS heeft op het gebied van klimaat de ambitie te voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs. "PLUS is lid van inkooporganisatie Superunie, een coöperatie van zelfstandige supermarktorganisaties. Circa 80-90% van de producten van PLUS wordt ingekocht via Superunie. Dit houdt in dat een groot deel van de MVO-ontwikkelingen bij PLUS via Superunie belegd zijn. Zo ook op het gebied van klimaat, scope 3. De afgelopen maanden is samen met Superunie de voetafdruk van de ketens van eigen merk producten in kaart gebracht, vervolgstap is nu dat de reductiemaatregelen worden uitgewerkt. In het verlengde hiervan doet PLUS dit voor het resterende aandeel dat PLUS zelf inkoopt."
Klik hier voor het hele onderzoeksrapport Superlijst Groen van Questionmark.
