Els van de Zande is uitgeroepen tot winnaar van de Jan Ritzema Bosprijs 2023. De prijs is in het leven geroepen om waardering te geven aan promovendi die in staat zijn om onderzoek aan een gecompliceerd wetenschappelijk vraagstuk op het gebied van plantgezondheid op een heldere manier uit te leggen aan geïnteresseerde niet-wetenschappers. De JRB prijs wordt eens in de drie jaar toegekend door de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging (KNPV).
Genomineerden en jury bij de uitreiking van de Jan Ritzema Bosprijs, de prijs voor het op heldere wijze uitleggen van een onderzoek over plantgezondheid (foto: KNPV).
De uitreiking vond plaats tijdens een KNPV-bijeenkomst op 16 mei met als thema ‘Communicatie over wetenschappelijk onderzoek’. De jury, bestaande uit Kirsten Leiss, Geert Pinxterhuis en Piet Vlaming, had vooraf uit dertien inzendingen drie genomineerden geselecteerd. Naast Els van de Zande waren dit Kiki Kots en Jelle Spooren. De inzendingen varieerden qua onderwerp en liepen uiteen van fundamenteel onderzoek naar meer praktijkgericht.
Dat maakte het lastig voor de jury, maar geeft wel een mooi beeld van het brede vakgebied. De onderzoeksthema’s laten verder zien dat de KNPV met het onderzoek en de praktijk nog voor veel vraagstukken staan, als het gaat om plantgezondheid. Alle reden dus om dit aan een breed publiek kenbaar te maken en dit onderzoek op een heldere manier te verwoorden. Op basis van de presentaties die de drie genomineerden op de bijeenkomst gaven, heeft de jury één winnaar gekozen.
Uitreiking van de Jan Ritzema Bosprijs, de prijs voor het op heldere wijze uitleggen van een onderzoek over plantgezondheid. Els van de Zande (links) is de winnaar en eervolle nominaties zijn er voor Jelle Spooren en Kiki Kots (foto: KNPV).
Het juryrapport vermeldt:
Winnaar
Els van de Zande: ‘Biologische gewasbescherming in kringlooplandbouw: Hoe insectenreststromen zorgen voor grotere en gezondere planten.’
Els van de Zande heeft een enthousiast verhaal geschreven met een algemene introductie om het onderzoek in de context te plaatsen. Vervolgens heeft ze de specifiekere vragen en resultaten beschreven, maar geformuleerd in algemene en eenvoudige taal. Het geheel is een levendig verhaal geworden waarin haar eigen positieve verwondering over de behaalde resultaten doorklinkt.
Over haar presentatie zegt de jury onder meer:
Een hele heldere en duidelijke uitleg en presentatie. Ze nam het publiek aan de hand mee en leidde het stap voor stap door haar verhaal. Ze sloot af met de praktische toepassingen van haar bevindingen. Els gebruikte een variatie van visuele ondersteuning zoals foto’s, grafieken, tekeningen en een video, die ze doelgericht en gedoseerd inzette.
Door het bij jong en oud bekende 'Rupsje-nooit-genoeg' als tekening te gebruiken schepte ze een band met het publiek. Naast deze interactie met het publiek was Els in staat alle vragen uit het publiek vakkundig, helder te beantwoorden. Els slaagde er ook in haar meerjarige onderzoek binnen de vereiste 15 minuten te presenteren.
Eervolle nominatie
Jelle Spooren: ‘Een microbiële erfenis: hoe planten hun nageslacht ‘vaccineren’ tegen ziekteverwekkers’.
Hij heeft een aansprekend, enthousiast verhaal geschreven met een algemene, heel aansprekende introductie om het onderzoek in zijn context te plaatsen. Dit maakt de lezer heel nieuwsgierig. Daarna vertelt hij in heldere bewoordingen wat de aanpak van het onderzoek was, wat de resultaten waren en op welke manier de resultaten op termijn gebruikt kunnen worden in het voorkomen van oogstverliezen.
Eervolle nominatie
Kiki Kots: ‘De dynamische organisatie van het cytoskelet in Phytophthora-pathogenen’
Haar verhaal heeft een goede en aansprekende opbouw. Ze neemt de lezer stap voor stap mee vanuit de context – een stukje geschiedenis, wat zijn dit voor pathogenen? – naar de microscopie en het specifieke onderwerp van haar onderzoek. Ze vertelt daarbij in begrijpelijke termen hoe ze in samenwerking met anderen tot een bijzondere ontdekking kwam. Het is een goed voorbeeld van hoe je wetenschap over iets wat bij het grotere publiek niet bekend is, goed uit kunt leggen en onder de aandacht kunt brengen.
Els van de Zande ontvangt de Jan Ritzema Bosprijs 2023 voor de heldere uiteenzetting van haar onderzoek op het gebied van plantgezondheid (foto: KNPV).
‘Aanraders, valkuilen en nepnieuws’
Naast de presentaties door de genomineerde kandidaten voor de JRBprijs, hield ook Gert van Maanen, hoofdredacteur van Bionieuws - het vakblad voor biologen, een lezing over ‘Populariseren van plantgezondheid: aanraders en valkuilen’. Hij gaf de deelnemers in de zaal handvaten hoe je ingewikkelde onderwerpen op het gebied van plantgezondheid kunt vertalen naar een breed publiek, met voorbeelden van hoe het vaak goed, maar soms ook mis kan gaan.
Tevens een pleidooi om, zeker als experts, er niet het zwijgen toe te doen, want nepnieuws en fantastische fabeltjes verspreiden zich al meer dan genoeg.
Voor meer informatie:
KNPV
www.knpv.org