In Frankrijk maakt de biologische sector een moeilijke periode door. Hoewel de markt groeide, in 2020 consumeerde 13 procent van de huishoudens dagelijks biologische producten en in 2021 was dat 15 procent, daalde de omzet van de sector in 2021 met 1,3 procent. En die daling zette zich voort in de eerste helft van 2022. De grote vraag is of deze achteruitgang te maken heeft met de huidige economische situatie en daardoor tijdelijk van aard is, of dat dit een permanente terugval betekent voor de Franse bio-sector.
Economische tegenslag
Ook in Frankrijk hebben de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne geleid tot hoge energieprijzen en grondstoftekorten, hogere prijzen voor van voedingsproducten en koopkrachtverlies. Het prijsverschil tussen gangbare producten en biologische producten werd wel kleiner, door dat de biologische landbouw minder inputs zoals kunstmest gebruikt. Maar de daling begon voor deze economische strubbelingen, dus is er meer aan de hand.
Imagoprobleem
Volgens denktank Terra Nova wordt biologisch in het hoofd van de consument niet langer direct geassocieerd met gezondheid. Er is onwetendheid en er zijn misverstanden over de waarde van biologisch voor gezondheid en ecologie.
De consument, die verdwaald lijkt in een jungle van labels en certificeringen, hecht minder waarde aan biologisch. Sommigen zijn niet langer bereid de hogere prijzen te betalen. Anderen wantrouwen de herkomst en ecologische voetafdruk van biologische producten en kiezen eerder voor lokale producten.
Supermarkten trekken zich terug
In de supermarkt, waar de prijsconcurrentie het sterkst is, daalde de verkoop van biologische producten in 2021 het hardst. Groenten en fruit, zuivel, vlees en vleeswaren werden het hardst getroffen. De verkoop van biologische alcoholische dranken steeg daarentegen.
Nadat supermarkten jarenlang hun aanbod van biologische producten uitbreidden, daalde het aanbod in september 2022 met 7,3 procent, hoewel de consumptie van biologische producten 'maar' met 5 procent daalde. Dat leverde de retail een kritische brief op van biologische belangenorganisaties. Sinds de vraag is gedaald, hebben producenten, die flink hadden geïnvesteerd om aan de grote vraag te voldoen, nu ineens overproductie en zijn ze gedwongen hun biologische producten op de reguliere markt te verkopen.
Een pijnlijk voorbeeld is dat van de de biologische melkveehouders. Veel melkveehouders waren net omgeschakeld toen de vraag begon te stagneren en later afnam. In april vorig jaar waren de prijzen van gangbare melk voor het eerst hoger dan die van biologische melk. Dat had dramatische gevolgen voor de melkveehouders die tijd en geld hadden gestoken in omschakeling. Sinds mei vorig jaar wordt er minder biologische melk opgehaald, door droogte, stoppende bedrijven en decertificering.
Steun van de overheid
In de jaren '90 voerde de Franse overheid een ondersteuningsbeleid in voor de biologische landbouw. Sindsdien groeide het aanbod gestaag verder. In 2010 was 4 procent van de Franse boerderijen biologisch, in 2021 was dit 10,3 procent. Om de sector te ondersteunen in deze uitdagende tijd stopt de Franse regering in 2023 5 miljoen extra in een fonds dat de biologische sector ondersteunt en trekt het 750.000 het voor een nieuwe communicatiecampagne.
Hoe nu verder?
Als de vraag blijft dalen, zal het er, ondanks overheidssubsidies, niet goed uitzien voor de biologische sector. Als er geen afzet is, zien bedrijven zich genoodzaakt hun certificering te laten vallen en of terug te keren naar conventionele landbouw.
Volgens Terra Nova is er hoop. Want de neiging van de bio-sector om langetermijncontracten af te sluiten, maakt het mogelijk om de stijging van de kosten op te vangen en de schommelingen van de biologische prijzen te beperken. Biologische markten zijn minder gevoelig voor prijsveranderingen en kennen minder prijsfluctuaties dan markten voor conventionele producten.
Ook lijkt de biologische landbouw veerkrachtiger te zijn als het gaat om klimaatverandering. De biologische landbouw zou beter kunnen omgaan met de gevolgen van klimaatverandering, zoals watertekort, overstromingen, vorst en hittegolven.
Aanbevelingen
Dat er iets moet gebeuren is duidelijk. De denktank sluit haar rapport daarom af met maar liefst 23 aanbevelingen. Te beginnen bij het beeld dat consumenten hebben van biologische landbouw. Omdat de concurrentie van andere labels steeds sterker wordt, is het essentieel om consumenten er blijvend aan te herinneren dat biologisch de enige wettelijke certificering is waarvan de milieu- en gezondheidsvoordelen zijn geverifieerd en wetenschappelijk zijn bevestigd. Verder wordt onder meer voorgesteld het btw-tarief op biologische producten sterk te verlagen naar 2,1% en moeten toekomstige boeren en horeca beter geïnformeerd worden over biologisch. Veel aanbevelingen gaan over het vergroten van de afzet. Die verantwoordelijkheid ligt bij de hele keten. Omdat biologisch de eerste stap is naar duurzamer voedsel, heeft elke speler in de keten de verantwoordelijkheid om het toegankelijker te maken.