Biologische winkels en biologische supermarkten in Duitsland hadden in 2022 een omzet van 3,83 miljard euro met hun 100 procent biologische assortiment. Ondanks een daling van 12,3 procent is dit nog steeds ongeveer twee procent hoger dan de omzet van 2019 (3,76 miljard euro), waarmee het niveau van vóór de Coronapandemie wordt bereikt.
De omzet van biologische groothandels bedroeg in 2022 2,13 miljard euro. Om de consumptie van duurzame producten actief te bevorderen, pleit het Bundesverband Naturkost Naturwaren (BNN) voor de afschaffing van de BTW op biologische producten en de verdere uitbreiding van het biologische aandeel in de out-of-home catering.
Moeilijke randvoorwaarden
Door de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, de drastisch gestegen inflatie en de stijgende kosten van energie, mobiliteit en dagelijkse benodigdheden zijn consumenten veel prijsgevoeliger geworden bij het kopen van voedsel. Bovendien consumeren consumenten, na de afschaffing van de meeste Coronamaatregelen, weer vaker buiten hun eigen huis, bijvoorbeeld in kantines, restaurants of op vakantiereizen, waar ze vaak niet de mogelijkheid hebben om biologisch te eten. De voorgaande jaren 2021 (4,21 miljard euro) en 2020 (4,37 miljard euro) zijn Corona-gerelateerde uitzonderlijke jaren, waarin de verkoop in de biologische vakhandel tot 16 procent hoger lag dan in 2019 (3,76 miljard euro) als gevolg van lockdowns en beperkingen in de gastronomie en het toerisme.
Klanten blijven niettemin trouw aan natuurvoedingswinkels
"Ondanks de moeilijke algemene omstandigheden bleef het merendeel van de klanten de natuurvoedingswinkels in 2022 trouw", zegt Kathrin Jäckel, directeur van BNN, over de huidige situatie. Uit de evaluatie van de kassaprocessen blijkt dat het aantal kassabonnen in 2022 met gemiddeld acht procent is afgenomen en de bonnentotalen met gemiddeld vijf procent. Vooral de kleine biologische winkels, d.w.z. die met een winkeloppervlakte tot 100 vierkante meter, konden hun vaste klanten grotendeels behouden. Deze klanten waren echter veel prijsbewuster. Biologische winkels en biologische supermarkten met een oppervlakte van 100 m2 of meer hebben een groter aandeel klanten die overstappen, waardoor de omzet sterker is gedaald.
Kleine markt met grote impact
De gegevens over de klantenbinding onderstrepen het belang van de biologische vakhandel voor de transformatie van de landbouw- en levensmiddelensector en in het bijzonder voor het bereiken van de 30 procent biologische doelstelling van de Bondsregering: met zijn ongeveer 2.200 verkooppunten vertegenwoordigt de biologische vakhandel slechts zes procent van alle levensmiddelenverkooppunten in Duitsland (ten opzichte van ongeveer 34.000 conventionele verkooppunten. Met dit relatief kleine aantal behaalt het echter toch een stabiele omzet van bijna 4 miljard euro met biologische levensmiddelen in 2022. Dit omvat nog steeds een vijfde, dat wil zeggen ongeveer 20 procent, van de totale verkoop van biologische levensmiddelen in Duitsland. Dit maakt de gespecialiseerde biologische handel tot een sterke speler die belangrijke impulsen blijft geven aan een duurzame biologische voedseleconomie.
Biologische prijzen meest stabiel in de gespecialiseerde handel
Ondanks een recordinflatie en enorm gestegen kosten voor transport, personeel en energie zijn de prijzen in de biologische vakhandel in 2022 stabiel gebleven, bevestigt een recente studie van BÖLW. Daarentegen zijn de voedselprijzen in de conventionele handel tot twintig procent gestegen, waardoor de prijsverschillen tussen conventioneel en biologisch geproduceerd voedsel in 2022 aanzienlijk zijn afgenomen. De gespecialiseerde biologische handel steunt op regionale distributiekanalen en langetermijnpartnerschappen met kleine familiebedrijven in de biologische landbouw, productie en handel. Bovendien zorgt de aanzienlijk geringere afhankelijkheid van de wereldmarkt voor meer prijsstabiliteit.
Biologische bedrijven worden systematisch economisch benadeeld - politiek moet eindelijk ingrijpen
Zolang de huidige randvoorwaarden niet veranderen, zullen de biologische winkels met hun 100 procent biologische aanbod sterk uitgedaagd blijven als centraal netwerk van regionale waardecreatie. Aangenomen mag worden dat de aanhoudend hoge inflatie de verkoopontwikkeling in de biologische vakhandel in 2023 zal blijven afremmen. De ongunstige economische omstandigheden (kostenstijgingen voor logistiek, energie en personeel) zetten de overwegend kleine en middelgrote ondernemingen in de biologische vakhandel extra onder druk. Om ervoor te zorgen dat biologisch voedsel in diverse, gedecentraliseerde en veerkrachtige structuren kan blijven groeien, zijn politieke maatregelen nodig die de productie, verwerking en afzet van gezond, betaalbaar en duurzaam biologisch voedsel in dergelijke structuren daadwerkelijk bevorderen.
"Ook bij voedsel mag duurzaamheid geen nadeel zijn. Noch van de kant van de bedrijven, noch van de kant van de consumenten. Wat we nu nodig hebben zijn stappen in de richting van positieve prikkels. De verlaging van de btw tot nul procent voor producten met het biolabel is een eerste stap waarmee de federale regering enerzijds een meer gezonde en duurzame consumptie kan bevorderen en anderzijds de consument financieel kan ontlasten. Verdere stappen, zoals het verhogen van het aandeel biologische producten in de overheidskantines en de lang verwachte heffing op pesticiden, moeten volgen. Het is hoog tijd dat juist die bedrijven worden gesteund die op een duurzame en milieuvriendelijke manier voedsel en dagelijkse goederen produceren en dat bedrijven die met hun productie milieuschade veroorzaken ten koste van het grote publiek zwaarder worden belast", aldus Kathrin Jäckel, directeur van BNN.