Blogger, agro-diëtist en bio-boerin Irene Prinsen-Bruins van ERF-1 las op LinkedIn een bericht van een diëtist en voorstander van plantaardig. Die claimt dat in vlees, zuivel en ei niets unieks zit. Haar boodschap luidt: 'Skip zo veel mogelijk het dier en ga direct naar de bron: planten'. Maar is het wel zo simpel? Live Green Magazine vroeg Irene hoe zij hier tegenaan kijkt. Lees de twee meningen hieronder.
Van koeien en planten
De 'plantaardige' diëtiste redeneert in haar artikel dat koeien geen calcium aanmaken, kippen niet uit zichzelf eiwitten aanmaken en de reden dat varkensvlees B12 bevat is omdat ze het gesuppleerd krijgen via het veevoer. Ze claimt dat geen enkele voedingsstof zijn oorsprong heeft in een dier. Irene: "Ik ben niet tegen plantaardig, maar vind deze vega-houding waarbij voeding van het dier wordt verbannen lastig. Ook in combinatie met duurzaamheid, dierwelzijn of gezondheid."
Irene
Alles start in de bodem
De 'plantaardige' diëtiste stelt dat uiteindelijk alle voedingsstoffen uit de bodem komen, van de zon of dat ze worden aangemaakt door micro-organismen. Irene: "Ook op ERF-1 begint het verhaal vaak bij een gezonde bodem. De 100 hectare zware zuiderzee-kleibodem op ons familiebedrijf wordt onderhouden door onze 160 koeien. Door die samenwerking op onze biologische bodem – waar geen kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen in zitten – krijgen we veel bodemleven en biodiversiteit terug. Voor ons als kaasmakers is dit cruciaal. Het verband tussen een goede bodemgezondheid, goed voer en gezonde koeien die gezonde melk geven, heeft zijn weerslag op een gezonde rauwmelkse ambachtelijke natuurkorstkaas, zoals bij onze Kamper Terp Kaas. Inmiddels heerst er een vast geloof dat een gezonde bodem ook gezond voedsel voortbrengt."
Verschillende kijk van diëtisten op vitaminen
De redactie van Live Green Magazine is dan ook heel benieuwd wat Irene's kijk is op deze uitspraken van de 'plantaardige' diëtiste: mineralen komen uit de levenloze natuur en vinden hun oorsprong in de bodem. Vitaminen worden aangemaakt door planten en vitamine D (eigenlijk geen vitamine) onder invloed van de zon op onze huid. B12 komt van micro-organismen, waar tegenwoordig een supplement de meest betrouwbare bron voor is. Irene: "Al tijdens de voeding & diëtetiekopleiding leerde ik dat we voedingsstoffen niet op zichzelf moeten zien. Rauwe melk is hier een heel mooi voorbeeld van. De hierin aanwezige lactase helpt ons lichaam om de lactose te benutten. Goede roomboter bevat ook veel vitamine K2 wat de werking van vitamine A en D versterkt. Échte voedingsmiddelen zitten wonderlijk in elkaar en dit gaat verder dan het 'even' suppleren van een voedingsstof."
Gras wordt omgezet in voedsel
Verder claimt de 'plantaardige' diëtiste dat je vlees, zuivel en ei als 'tweedehands voedingsstoffen' moet zien. Want, zo zegt ze, je stopt heel veel calorieën en grondstoffen in een dier om er veel minder rendement voor terug te krijgen. Irene: "Door de zware zeeklei is akkerbouw moeilijk op het Kampereiland. Daarom teelt men hier sinds 1432 gras. Dit kunnen we als mens niet eten en een herkauwer heeft deze dankbare eigenschap wel. Vervolgens zetten ze dit gras om naar vlees en melk. Wij noemen dit geen 'tweedehands voedingsstoffen', maar vinden het juist super fijn dat een koe dit kan en wij daar van kunnen leven!"
Plantaardige versus dierlijke eiwitten
Irene: "Bovendien, als het gaat om dierlijke eiwitten stelt Prof. Imke de Boer dat in een circulair voedselsysteem het meest duurzame dieet ongeveer 20 gram dierlijk eiwit per dag bevat. Dat is weliswaar de helft van wat we nu eten, maar er blijft in een duurzaam dieet toch plaats voor het eten van zuivel en eieren. En dus ook voor vlees. Want als je melk drinkt wordt er ook een kalf geboren. Het zou pas ondankbaar zijn als deze als afval in de kliko belandt. Wat betreft rendement stelt Prof. Imke de Boer dat je bij een volledig plantaardig dieet meer land nodig hebt. Los daarvan zijn onze dieren een belangrijk onderdeel van de kringloop op ons bedrijf. Producten die niet geschikt zijn voor humane consumptie verwerken wij als voer. Denk aan de kaaswei die op ERF-1 naar de varkens gaat."
Gezond versus ongezond
De 'plantaardige' diëtiste stelt verder dat je ook niet heel erg gezond bezig bent met dierlijke eiwitten. Zo zou je met iedere voedingsstof die je binnenkrijgt ook veel ongezonde stoffen, zoals verzadigd vet, transvet en dioxinen binnenkrijgen. Irene: "In mijn opleiding leerde ik dat je margarine en halvarine moest adviseren. Dat was toen al tegen het zere been van moeders. Tegenwoordig zien we steeds meer wetenschappelijk onderzoek waarin het verzadigd vet in zuivel niet in verband wordt gebracht met hart en vaatziekten. Zo min mogelijk bewerkt voedsel heeft nog altijd de voorkeur. Ik pleit er voor dat de boer weer in staat wordt gesteld om te produceren naar gezondheid: dus niet zoveel mogelijk liters melk of grammen eiwit en vet, maar zo gezond mogelijk, voor mens én dier. Ik weet uit eigen ervaring op ERF-1 dat dit lastig is. Voor onze zuivel en kaas zouden we meer afzet moeten hebben tegen een goede prijs, zodat ik aan mijn broer Klaas-Jan kan vragen om bijvoorbeeld de koeien met minder maïs en meer hooi te voeren."
Biologisch deel van de oplossing
In de Greenpaper van Bionext (de ketenorganisatie voor biologische landbouw en voeding) staat dat gezondheid breder is dan alleen de persoonlijke gezondheid. De biologische landbouw richt zich op de gezondheid van het hele ecosysteem, met een gezonde bodem, gewassen, dieren en mensen en hun leefomgeving. Nu en in de toekomst. Voor een leefbare toekomst kan biologische landbouw een wezenlijk verschil maken. Irene: "Veel studies laten zien dat biologisch geproduceerde producten meer voedingswaarde bevatten. En dat er bij de teelt van gangbare plantaardige eiwitten nog altijd veel pesticiden worden gebruikt. Je kunt je dan afvragen wat gezond is. Wat vaststaat is dat dierlijk eiwit van hogere kwaliteit is dan plantaardig eiwit. En we weten ook dat het volgen van een plantaardig dieet erg lastig is. Je moet er heel veel van eten en dus bestaat het risico op tekorten. Zeker bij bepaalde groepen of als je het niet goed implementeert. Daarom vind ik het ook zo belangrijk dat de vega’s en flexitariërs elkaar niet gaan aanvallen, maar elkaar juist gaan helpen bij de transitie in ons voedselsysteem. Want dat we met z'n allen minder dierlijke eiwitten en meer plantaardig zouden moeten eten, is wel duidelijk."
Zijn vleesvervangers de oplossing?
Irene: "Veganisten kopen vaak dure en bewerkte vleesvervangers. Volgens mij is er een andere optie en dat is terug naar de basis en weer kennis maken met de oorsprong van ons voedsel. Ik laat dat zien aan de hand van een gesprek dat ik gisteren met mijn dochter van 4 jaar had."
"Mijn dochter vroeg wat we gingen eten. Ik had een worstje in de planning en er volgde een interessant gesprek: 'Van een varken?' vroeg mijn dochter. 'Ja, van een varken', antwoordde ik. 'Is het varken dood?’, zei ze. 'Ja dat varken is dood', zei ik. 'Hoe gaat hij dan dood?', was haar vervolgvraag… Dat was natuurlijk even een uitdaging om te beantwoorden. Zoekend naar begrijpelijke taal deed ik een poging die zo dicht mogelijk bij de waarheid lag: 'Dat gebeurt bij de slager met een pistool.' 'Doet dat pijn?' vroeg ze. Ik zei: 'Misschien, maar de slager zorgt dat het zo snel mogelijk klaar is en dan verwerkt hij het vlees tot lapjes en worstjes!' Bijdehand riep ze: 'Dan ga ik z'n billetjes eten.'
Weten wat je eet
"Gelukkig weet ik waar ons vlees vandaan komt. Dat het dier buiten heeft geleefd, in de grond heeft gewroet, een modderbad kon nemen. En – dat wordt nog wel eens vergeten – dat het dier ook een functie had. Varkens zijn een belangrijk onderdeel van de kringloop op ons bedrijf. Ze zijn de verwerker van onze schillenbak en voorkomen derving, zoals het weggooien van kaaswei. Die komt bij ons van de productie van onze Kampereilander kaas van de melk van onze eigen koeien. Want onze koeien kunnen van biodivers grasland melk maken. Iets wat ik zelf niet kan!"
Groei, bloei, leven en dood
"Ik ben opgegroeid met het verhaal van groei, bloei, leven en dood. Het vormt ook een belangrijk deel van mijn opvoeding. Het leerde mij respect voor het dier te krijgen. Voor mij staan mensen boven het dier en is het dus onze plicht er goed voor te zorgen. En het dier zorgt ook voor ons. Die ervaring zorgt dat ik respect heb voor mijn eten. En daardoor wordt je kritisch op hoe je voeding wordt geproduceerd en hoeveel je consumeert. Want weet jij hoe jouw vega(n) burger is gemaakt en hoe de daarin aanwezige plantaardige eiwitten zijn geteeld?"
Reframing vlees
"Nogmaals, prima als iemand veganistisch eet. Maar ik voel de behoefte om het framen van vlees vanuit de vega hoek een tegenwicht te bieden. Want we hoeven dierlijk eiwit niet compleet te verbannen. Vlees, zuivel, kaas en eieren passen nog steeds in een evenwichtig en duurzaam voedingspatroon en de dieren leveren belangrijke mest om de bodems vruchtbaar te houden waar de plantaardige voeding in groeit. Als diëtist sta ik vol achter het met mate eten van zuivel en vlees. Net zoals ik voorstander ben van het eten van meer plantaardige eiwitten."
Minder dierlijke eiwitten
"We staan met z'n allen voor een grote opgave. Als vega(n) beweging zou ik in plaats van het dier te bashen mensen liever bewust maken dat ze minder vlees gaan eten én, net zo belangrijk, misschien iets duurder maar duurzaam geproduceerd. Boeren die daar meer (financiële) waardering voor ontvangen, kunnen nog duurzamer gaan werken om een gezond voedingsmiddel te maken. Zo gaan we af van het zoveel mogelijk produceren van een goedkoop product. Als consument zou je dan niet meer bij de goedkoopste supermarkt je eten moeten halen, maar bij een boer die op een manier produceert waar jij achter staat."
Eerlijke verhaal
"Mijn dochter ziet gelukkig dagelijks hoe wij met onze dieren omgaan. Ik hoop dat ik haar net zoveel respect bijbreng als mij vroeger is geleerd. En ik zal niet schromen om het eerlijke verhaal te vertellen van groei, bloei, leven en dood. Die ervaring wens ik alle kinderen, diëtisten en andere grote mensen toe!"
Behalve biologisch boerin is Irene diëtist van beroep. Om agro, voeding en gezondheid met elkaar te combineren, werd ze agro-diëtist. Irene: "Die verbinding is nodig. In de gezondheidszorg heeft gezonde voeding niet de eerste prioriteit. En in de agrarische sector ligt de focus op het aantal liters melk en de hoeveelheid eiwitten en vet die erin zit. Logisch dat je als consument niet meer weet waar je voedsel vandaan komt en wat gezond is. Hier op ERF-1 brengen wij Agro, Food en Health samen. In alles wat we doen. En daar nodigen wij jou heel graag bij uit."
Bron: Live Green Magazine