Bavo van den Idsert heeft in zijn laatste blog enkele zeer recente rapporten en nieuwsfeiten over stikstofemissies, gezondheid, biodiversiteit en energiecrisis samengebracht. Zijn conclusie: investeer heel snel in de transitie naar een volhoudbaar landbouw- en voedingssysteem dat het welzijn van mens, dier en natuur dient. "Stop met het (subsidiëren van) het kosten-efficiënte systeem dat alleen maar winst brengt bij aandeelhouders, geldverschaffers, toeleveranciers en grootgrutters, en de schade voor biodiversiteit, klimaat en gezondheid afwentelt op overheid en burger."
Welzijn of winst?
Al jarenlang schrijf ik blogteksten die vanuit verschillende invalshoeken aantonen dat het kosten-efficiënte agro-industriële landbouw- en voedingssysteem failliet is. Verwoestend voor biodiversiteit, klimaat en gezondheid, en oneerlijk ten opzichte van de meeste boeren en burgers. Het systeem draait alleen door, omdat er nog steeds veel aan verdiend wordt door toeleveranciers, banken, de voedingsindustrie en grote supermarktorganisaties. En bovendien: er is veel in geïnvesteerd is en niemand wil zijn verlies nemen. Versneld afschrijven van een miljoenenstal die 0 emissie oplevert of een energieverslindende miljoenenkas, is weinig aantrekkelijk voor boer en bank.
Vernietigend rapport over emissiearme stalvloeren - problemen met de innovatie blijken nog hardnekkiger dan gedacht (Een Vandaag).
Nu de energiekosten de hemel ingeschoten zijn, zijn alle ogen op Den Haag gericht. De burger wordt gecompenseerd, dat is zeker. En nu ligt er een plan voor het MKB, waar energiegevoelige bedrijven en boeren onderdeel van uitmaken. Bakkers, snackbars, sauna’s, kastelers en vele andere type ondernemers die veel energie verbruiken tegen inmiddels verhoogde prijzen, komen in aanmerking als 12,5% van hun kostprijs uit energie bestaat. Merkwaardig natuurlijk. De grootverbruikers in het MKB (tot 250 werknemers) worden gecompenseerd, de bedrijven die bijvoorbeeld door energiebesparende maatregelen onder de 12,5% uitkomen, krijgen geen steun. En de super-grootverbruikers, zoals Tata Steel en Yara kunstmest, gaan ervan uit dat zij, net als voorheen, bijna niks voor hun energieverbruik hoeven te betalen, laat staan dat ze zouden moeten sluiten. De FME noemt de MKB voorstellen een halve oplossing omdat de grootindustrie geen compensatie krijgt. En het ministerie van Financiën vreest dat het allemaal veel te duur wordt.
Kabinet vergoedt vanaf 1 november kosten energie-intensief MKB (Rijksoverheid).
Nu iedereen op één onderdeel van de bedrijfsvoering geconfronteerd wordt met de echte kosten (als gevolg van schaarste, niet eens als gevolg van de schade die fossiele brandstoffen veroorzaken aan biodiversiteit en klimaat), wordt zichtbaar waarom het kosten-efficiënte agro-industriële landbouw- en voedingssysteem technisch failliet is en toch verder functioneert: de winsten zijn privaat (aandeelhouders en eigenaren), maar de kosten zijn publiek (afgewenteld naar de samenleving). Via de belasting en overheidsschuld betaalt iedere burger mee aan de subsidies, compensatie- en uitkoopregelingen die nu opgetuigd worden om de winter door te komen. Winter? Het weer wordt alleen maar warmer (vandaag 17 oktober 20 graden!) en instabieler naarmate wij gas en olie via overheidsgeld blijven stimuleren. En de biodiversiteit kachelt nog verder achteruit. Alsof 69% achteruitgang in 50 jaar nog niet genoeg is…
Living Planet Report 2022 (WWF).
Als de markt eindelijk een keer haar werk doet, is de wereld te klein voor de protagonisten van de vrije markt. Laat staan dat we nu echt beginnen met het doorbelasten van CO2 op bedrijfsniveau, zoals in Nieuw-Zeeland overeen gekomen is tussen overheid en boerenorganisaties. Of van biodiversiteitsschade, want die moet wel hersteld worden, willen onze kinderen nog een leefbare aarde erven. En wat zou u zeggen van een belasting op ongezonde productiemethoden en voeding? Veel ziektes hangen daarmee samen en met gemiddeld slechts 45% levensmiddelen op de supermarktschappen (en minder dan 20% van de acties) die als gezond gekwalificeerd worden, is het niet moeilijk om te constateren dat een substantieel van de nationale ongezondheidskosten (+100 miljard op jaarbasis) hieraan toegeschreven kan worden. We worden al voorbereid op de situatie dat niet alle zorg verleend kan worden in de toekomst. Waarom gaan we niet massaal een preventief beleid voeren dat gezond stimuleert en ongezond belast, te beginnen via de BTW en daarna via extra heffingen, zoals op rookwaren.
Superlijst Gezondheid 2022 - Questionmark (zie pagina 43).
Uit de nasleep van het breed gewaardeerde Remkes rapport blijkt dat er nog steeds meer waarde gehecht wordt aan verder modderen, dan radicaal het roer omgooien. En dit betreft nog maar een van de actuele pijnpunten (!). Het is één minuut voor twaalf. Het enige dat nu nog helpt, na 40 jaar modderen, is om vanuit een integrale visie de omslag te maken naar een gezonde landbouw- en voedingspraktijk die dienstbaar is aan welzijn voor allen in plaats van winst voor enkelen.
Kabinet neemt aanbevelingen Remkes over (Rijksoverheid).
Bavo van den Idsert