Tholen - Afgelopen seizoen zijn er door vorst in het voorjaar heel wat minder appelen en peren geplukt in de Europese boomgaarden. Zonder tegenslagen zit er dit jaar wel een overvloedige oogst aan te komen. Ook van de biologische appelen en peren zullen de supermarkten weer volop lokaal product in het schap kunnen leggen. "Want zeker voor bio kiest de supermarkt toch steeds meer enkel voor lokaal", weet Robert Elshof van Elshof Organic Fruit uit Dronten.
Dit jaar bloeien de bomen zwaar, omdat er vorig jaar een kleine oogst was
De biologische appel- en perenoogst lag vorig seizoen gemiddeld 30% lager dan de afgelopen jaren bij Elshof Organic Fruit, dat hardfruit bewaart, bewerkt en afzet voor een groeiend aantal biologische telers. "Bij peren was het van in het begin duidelijk dat er heel wat minder product voorhanden zou zijn. Maar ook bij appelen bleek dat uiteindelijk het geval. Onze omzet groeit normaal elk jaar, maar dit jaar lag die een stuk lager. De kleine voorraad peren raakte snel op, omdat de vraag vanuit het buitenland veel vroeger op gang kwam. We waren twee maanden eerder leeg dan normaal. We hebben tot eind maart peren kunnen leveren, maar niets voor de vrije markt. Die peren zaten allemaal in programma’s. Sommige collega’s waren al met de jaarwisseling leeg", blikt Robert terug.
Abate Fetel compleet de mist in
Ook in Italië en Frankrijk, twee belangrijke perenteeltlanden, ging het grondig mis met de vorst. "Alle peren hadden eigenlijk een mindere oogst door kou in het voorjaar, het heeft niet zozeer met het ras te maken. In Italië is de Abate Fetel bijvoorbeeld compleet de mist ingegaan. Dan hebben we het er in Nederland nog goed vanaf gebracht. Maar we hebben hier verder wel kwaliteitsproblemen gehad in de bewaring door een nat voorjaar en een natte zomer. Daardoor is nog een groot deel van de peren in de verwerking geraakt."
Ondanks de kleine oogst hebben de bio-telers dit seizoen over het algemeen geen verlies geleden.
Lange zomervakantie
De voorraad appelen is relatief gezien nog groter dan die van peren. "Peer is dan ook meer een exportproduct, terwijl we onze appelen voornamelijk in Nederland en België afzetten. Toch is ook hier de voorraad kleiner dan in voorgaande jaren. We kunnen nog een paar maanden volhouden en dan zijn we leeg. We gaan een lange zomervakantie tegemoet", lacht Robert.
Natte zomers zorgen voor schimmel
Ook dit jaar is er lentevorst geweest. Volgens Robert hebben enkel de vroegbloeiende perenrassen er wat last van gehad. "Dit jaar bloeien de bomen zwaar, omdat er vorig jaar een kleine oogst was, dus ze kunnen ook wel wat hebben. We verwachten een mooie oogst. De omstandigheden zijn momenteel optimaal. Natuurlijk kunnen de bomen nog altijd ruien, maar als het weer niet helemaal omslaat, voorzie ik weinig problemen. De kans is eerder reëel dat er teveel fruit aan de bomen hangt. Dan zullen we moeten uitdunnen en in de biologische teelt gebeurt dat met de hand. Het hoogste risico is misschien nog een hagelbui. Of weer een natte zomer, dan kan schimmel opnieuw voor problemen zorgen. Vorig jaar hebben we partijen gehad waarvan 40-50% van de peren aangetast waren door schurft. Veel telers drongen erop aan hun peren vroeg te verkopen, omdat ze geen zin hadden om het risico te lopen veel peren te zien afvallen door schimmelproblemen. Want ook in de bewaring is er nog altijd risico op schurft."
Ondanks de lage volumes hebben de bio-telers dit jaar over het algemeen geen verlies geleden, volgens Robert. "Er waren minder volumes, maar de prijzen waren goed. Voor ons als verwerkingsbedrijf is het moeilijker, want minder product betekent dat de machines stilstaan en dat we ons personeel niet aan het werk kunnen zetten."
Biologisch telen is natuurlijk wel ontzettend intensief en je hebt ook meer personeel nodig.
Langzame groei in bio in Nederland
Robert heeft niet het gevoel dat het bio-areaal voor hardfruit is toegenomen in Nederland. "De uitbreiding in bio gaat heel langzaam in ons land. In Duitsland en Frankrijk gaat het veel sneller, en ik weet eigenlijk niet heel goed hoe dat komt." Voor de omschakeling naar bio moet er twee jaar volledig biologisch gewerkt worden zonder dat het product al als zodanig kan worden afgezet. Het fruit kan wel als "product in omschakeling" worden verkocht, wat ook al mooiere prijzen haalt dan conventioneel, zeker in een klein oogstjaar. Vanaf het derde jaar is de opbrengst volwaardig biologisch. "Biologisch telen is natuurlijk wel ontzettend intensief en je hebt ook meer personeel nodig. Dat kan mensen weerhouden de stap te zetten. Je moet ook accepteren dat er eens iets niet lukt, vooral op teeltgebied. Want daar liggen precies de risico’s. Daartegenover staat dat je je ook wel eens een misser kan veroorloven, want de markt is meestal goed. Het product behaalt met zijn toegevoegde waarde doorgaans goede prijzen. Bij conventioneel is het net andersom: het risico zit hem eerder in het marktgebeuren dan in de teelt."
Onderling overleg
Elshof Organic Fruit werkt als een club van telers die samen kennis delen en samen overleggen. "Omschakeling is immers ook een denkproces. Je moet kennis vergaren en daar helpen wij graag mee, want we willen niet dat nieuwe telers in de valkuilen lopen waar wij in zijn gevallen. We willen elk individu op een hoog niveau tillen, want zo kunnen ook wij als organisatie de klant steevast een kwaliteitsvol product aanbieden. Die filosofie trekt ook precies de betere klanten aan. Bio is een verhaal waarin de keten niet enkel op milieuvlak gesloten wordt, maar ook meer en meer in de verkoop zelf. Met onderling overleg tussen alle schakels van de keten over kwaliteit, traceerbaarheid en continu aanbod weet iedereen waar hij aan toe is. De klant is dan bereid een betere prijs te betalen en de teler is zeker van zijn afzet. Samenwerking is de boodschap."
In de Nederlandse supermarkt is het aanbod van biologische appelen en peren zo goed als een binnenlandse aangelegenheid. Lokale productie wint aan belang. De consument heeft het moeilijk met bijvoorbeeld een uit Argentinië ingevlogen biologische peer en wil ook steeds vaker weten waar het product dat hij of zij in het mandje legt vandaan komt. "In Scandinavië en Duitsland speelt die gedachte nog meer dan bij ons in Nederland. Vaak is lokaal fruit er zelfs duurder dan het importproduct", weet Robert.
Het verhaal van de kip en het ei
De verhouding peer-appel in de supermarkt is ongeveer 2 op 10. "In landen waar de appelmarkt al heel professioneel is, zoals bijvoorbeeld in Duitsland, ligt er ook vaker een peer naast. Ook al is het maar een klein product in de winkel, in grote supermarkten gaat het toch gauw om behoorlijke volumes. Vaak is het voor bio wel een beetje het verhaal van de kip en het ei: er moet aanbod zijn om de vraag te stimuleren, maar als teler heb je ook vraag nodig om je aanbod uit te breiden. Je kunt natuurlijk niet ongebreideld gaan telen. Daarom is er nood aan samenwerking tussen retail en producent. Welke volumes en welke rassen zijn er de volgende jaren nodig? Eens telers daar een goede kijk op hebben, kan die vraag ingevuld worden. Maar dat proces gaat traag in Nederland."
Santana en Topaz, twee bio-appelen, verliezen steeds meer terrein aan de biologische varianten van vertrouwde appelsoorten
De markt bepaalt het ras
Vroeger lag de focus in bio altijd op ziekteresistente rassen. Het teelttechnische aspect was bepalend. Maar de consument wil eigenlijk het liefst een bio-versie van z’n vertrouwde appel of peer, Elstar en Conference bijvoorbeeld, weet Robert. "Bij conventioneel geteeld hardfruit lukt het om nieuwe rassen te introduceren, al moet daar wel een hoge prijs voor betaald worden: heel veel tijd, energie en geld in promotie. Bio is een nichemarkt met een aandeel van ongeveer 5%. Daar is geen geld om iets nieuws succesvol te introduceren. Zo verliezen Santana en Topaz, twee bio-appelen, steeds meer terrein aan de biologische varianten van vertrouwde appelsoorten. Niet het teelttechnische primeert, maar de marktvraag. Die beide rassen zijn trouwens ook al niet meer 100% ziekteresistent. Dan is het dikwijls gewoon beter te telen wat de consument wil. Ook in conventioneel geldt diezelfde redenering: de consument heeft liever de moeilijker te telen Elstar dan de makkelijker te telen Jonagold. En wie omschakelt naar bio, doet misschien ook veel liever verder met de Conference-peer die hij of zij heeft staan in de boomgaard dan alle bomen te rooien en nieuwe te planten."
Plukrobot komt er maar niet door
Wat de nieuwste technologieën betreft, loopt Robert nog niet warm voor een plukrobot. "We volgen de ontwikkeling wel op de voet, maar het gaat mijns inziens ontzettend traag. Twintig jaar geleden was er ook al sprake van. Het is meer iets voor de glastuinbouw, waar ze er maandenlang mee aan de slag kunnen. Onze oogst duurt maar zes weken. Misschien kan een lease-formule daar wel een oplossing voor bieden, want arbeid wordt natuurlijk wel een lastig verhaal. Qua kostprijs en beschikbaarheid."
Mooie samenwerkingen zorgen voor een goede prijs
Ondanks de uitdagingen waar de biosector voor staat, voelt Robert zich comfortabel in die wereld. "De afgelopen jaren zijn we gecontroleerd en gestaag kunnen groeien, samen met onze telers en met onze klanten. Als grote organisatie hebben we ons vaste klantenbestand en in de sector lopen we elkaar niet voortdurend voor de voeten. We hebben ook een bepaalde mate van werkzekerheid, want de klant wil in onze sector in de eerste plaats een betrouwbare service. En daar staat een goede prijs tegenover. Dankzij die mooie samenwerking zijn de inkomsten van alle schakels in de keten niet afhankelijk van de grote volumes die de kleine winstmarges per producteenheid moeten compenseren. Iedereen moet natuurlijk letten op kostenbesparing en op eigen rendement, maar het is ook een kwestie van elkaar begrijpen en van iedereen wat te laten verdienen. Dat is de beste manier om langdurige handelsrelaties aan te gaan en de toekomst voor alle partijen te verzekeren."
Telen en verhandelen zijn projecten van lange adem die een duidelijke visie vereisen voor jaren ver, maar ook de omstandigheden van elk seizoen, zowel op teelt- als op marktgebied, bepalen in grote mate het financiële resultaat op het einde van het jaar. "Vorig seizoen was de oogstopbrengst laag en de prijzen goed. De komende oogst kondigt zich dan weer overvloedig aan. Het zal ons wat meer moeite kosten om alle appelen en peren een baas te geven, het zal wat meer concurrentie opleveren en het zal ook wel wat met de prijzen doen. Maar ik zie het positief. Ik denk dat we met de toegenomen volumes vooral onze klanten blij maken, omdat we ze langer kunnen beleveren", besluit Robert.
Voor meer informatie:
Robert Elshof
Elshof Organic Fruit
8251 RX Dronten
Tel: +31 (0)321 312719
info@elshoffruit.nl
www.elshoforganicfruit.com