Tholen - 'Een beetje gek en soms te bescheiden', zo omschreef Merle Koomans van den Dries, voorzitter van Coöperatie Odin, vorige week de organisatie. In haar presentatie tijdens de BioBorrel vertelde ze meer over hoe de coöperatie in elkaar zit. Bijvoorbeeld waarom Odin ook een fulltime imker in dienst heeft, die volgens haar echt een nieuwe dimensie aan de organisatie heeft toegevoegd.
Merle's presentatie werd voorafgegaan door Ronald van Marlen. Ze begon daarom als volgt: "Ik zal eerlijk zeggen: ik heb hier best wel tegenop gezien. Met Ronald weet je, dat is altijd vuurwerk. En dan moet ik daarna. Ik houd het maar dicht bij onszelf", zo brak Merle het ijs.
Webshop als 29ste winkel
Allereerst wierp ze een blik op het verleden. Hoe Odin in 1983 van start is gegaan en de jaren erna als biologische groothandel gegroeid is. In 1993 is Odin gestart met groente- en fruitabonnementen. "Er kwamen afhaalpunten door het hele land. Hierdoor konden we directe relaties met consumenten opbouwen om zo dichter bij elkaar te komen."
In 2000 opende Odin de eerste eigen biologische winkels. "Toen heetten deze winkels nog Estafette, tegenwoordig gewoon Odin. Dat maakt het leven een stuk makkelijker", zei Merle lachend. Er zijn inmiddels 28 Odin winkels. Ze vertelde ook over het succes van de online bezorgdienst, waarvoor nog met enige regelmaat nieuwe bezorgregio's bij komen. Zo kwam onlangs de regio Zwolle (postcodegebied 804) erbij. "De webshop zien we inmiddels als onze 29ste winkel."
De idealen van Odin
"Wij durven het woord biologisch gewoon op onze tassen te zetten", zei ze toen ze een foto liet zien van een Odin-boodschappentas, aanhakend op Ronald die eerder op de avond vertelde dat hij ervan baalt dat het woord biologisch uit steeds meer uitingen en rapporten verdwijnt.
Bij Odin geloven ze dat je met elke euro die je uitgeeft aan boodschappen een keuze maakt. En dat dit mede bepaalt hoe de wereld eruitziet. Dit heeft Odin vertaald in de volgende 7 idealen:
- De heerlijkste levensmiddelen, altijd 100% biologisch en liefst biodynamisch
- Een gezonde keten, van boer tot bord
- Klanten die bewust voor Odin kiezen
- Eerlijke relaties met alle leveranciers
- Winst draait niet alleen om geld
- Medewerkers met een missie
- Niet puur voor jezelf leven, maar voor het welzijn van ons allemaal
Deze idealen zijn vervolgens weer vertaald naar wat ze elke dag bij Odin doen. "We willen zelf elke dag goede dingen doen", aldus Merle. "Dat is ook de opdracht die aan Odin is meegegeven bij de oprichting in 1983." Ze benadrukt dat er een paar thema's zijn waarmee Odin echt het verschil wil maken. "Winst draait niet alleen om geld, dit levert veel meer op. Duurzaamheid zit in onze genen. We hebben bewust voor steward ownership gekozen voor onze organisatie. Dit coöperatiemodel past bij onze idealen. Ook maken we werk van de teelt van en communicatie over robuust en vrij zaadgoed. We investeren in gezonde bijen en meer biodiversiteit."
Steward ownership
Op deze drie thema's ging ze vervolgens nog wat dieper in. Allereerst het steward ownership. "Hiermee ligt het eigendom niet bij een privépersoon. Ook jonge mensen krijgen op deze manier de kans om in te stromen. Er is ruimte om door te stromen, verantwoordelijkheid te dragen, zonder een zak geld mee te hoeven nemen." Medewerkers, leden, klanten en leveranciers van Odin werken samen ten behoeve van het geheel. Winst investeren ze in de keten en organisatie, om de idealen nog beter te realiseren. Odin is sinds 2012 een coöperatie. Gestart met 111 leden, dit zijn er nu bijna 13.500.
Teelt van robuust en vrij zaadgoed
In 2016 werd uitgebreid met Odin boerderij De Beersche Hoeve in Noord-Brabant, met 20 hectare zaadvaste groenteveredeling en -vermeerdering op Landgoed Baest in Oostelbeers. Dit in samenwerking met Kultursaat/Bingenheimer Saatgut. "Robuust en vrij zaadgoed is heel belangrijk, we wilden hier echt zelf iets in gaan doen en betekenen. Dit is supercruciaal. We hebben best een beperkte invloed, maar je moet ergens beginnen. Ik zeg ook zeker niet dat wij het spel kunnen veranderen, maar we kunnen het wel proberen."
Op De Beersche Hoeve zijn ze bezig met biodynamische plantenveredeling van onder andere pompoen, rode biet, ui, boerenkool en spinazie. Hiermee heeft Odin als doel om tuinders onafhankelijk te maken van multinationals en meer variatie op het land en in de winkel te kunnen bieden.
Gezonde bijen en diversiteit
Odin is ook actief bezig met bijen. Het doel van de Odin-imkerij is niet honing produceren. Met meer bijen op boerderijen wil Odin samen met de boeren werken aan een natuurlijk agrarisch landschap, zodat het met alle insecten beter gaat. Odin is hier in 2010 mee gestart. Merle: "Inmiddels houden we 73 bijenvolken op 26 locaties. Dit zijn vooral allemaal biologische en biodynamische boerderijen die aan Odin leveren. Maar bijvoorbeeld ook de Kunsthal Rotterdam."
Odin heeft 1 imker, Jos Willemse, fulltime in dienst, evenals 10 vrijwillige hulpimkers. "De imker heeft echt een nieuwe dimensie aan onze organisatie toegevoegd. Hij komt vaak op de bedrijven en praat met de boeren over wat ze kunnen doen om het bedrijf nog bijvriendelijker te maken. De Odin-imkerij staat op onze begroting als een kostenpost, maar het zou er in mijn ogen als investering op moeten staan."
De kaart van Gallië (uit Asterix en Obelix) kwam ook in de presentatie terug
Asterix en Obelix
Ze vergeleek Odin tenslotte met Asterix en Obelix. "Ik las dit vroeger heel vaak. Misschien voelde ik daarom al snel een connectie met Odin. Onze uitdaging is om een krachtig alternatief neer te zetten in de voedselketen waar steeds meer sprake is van schaalvergroting en machtsconcentratie. We willen laten zien dat het anders kan. En net als Asterix en Obelix moeten wij uitkijken dat we niet worden opgeslokt door grotere partijen. Ik omschrijf onze organisatie altijd als een beetje gek en soms te bescheiden. Onze uitdaging is om nog meer samenwerking te gaan zoeken en mensen te inspireren om ook iets te doen, bijvoorbeeld door bio-producten te gaan kopen. We hopen steeds meer mensen te inspireren om ook in beweging te komen en dus samen te gaan werken aan een betere, gezondere en socialere wereld. Mijn slotzin is dan ook: Omdat het moet en omdat het kan!"
Voor meer informatie: m.koomans@odin.nl en www.odin.nl