Omschakeling naar duurzame bedrijfsmodellen en steun aan duurzame productiemethoden is van groot maatschappelijk belang. Het GLB kan steun bieden voor deze omschakeling. Dat concludeert Wageningen University & Research dat scenario's heeft geanalyseerd met het oog op de beste besteding van GLB-gelden. In de analyse plaatsten de onderzoekers ook kanttekeningen.
WUR analyseerde onder meer de verschillende verduurzamingsvormen in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De vraag was om opties te verkennen voor het Nationaal Strategisch Plan, het NSP, om met het beschikbare budget van ongeveer 800 miljoen euro per jaar verschillende doelen (economie, klimaat, milieu, biodiversiteit en landschap) zo goed mogelijk in te vullen.
Glastuinbouw
Naast voordelen van biologische landbouw - de lagere ammoniakemissie op bedrijfsniveau, geschiktheid als bufferbedrijf rond natuurgebieden - worden er ook kanttekeningen geplaatst. Voor de glastuinbouw is het nauwelijks mogelijk om te voldoen aan de biologische normen, onder meer omdat teelt los van de grond essentieel kan zijn om ziekten en plagen te beheersen. Biologische landbouw is daarom vooral van toepassing voor vollegrondsteelten en veehouderij.
Kringlooplandbouw
Wat betreft kringlooplandbouw noemt het rapport als keerzijde dat dit model in spanning is met de realiteit van het huidige geglobaliseerde economische systeem. "Nederland heeft zich vanwege zijn hoge opleidingsniveau, inkomensniveau en geografische ligging een
sterke positie verworven in de geglobaliseerde wereld. Het is internationaal een logistieke draaischijf en poort naar het Europese achterland. Circulariteit op zo klein mogelijke schaal staat haaks op de globalisering. De vraag is hoe kringlooplandbouw zich verhoudt tot Nederland als internationale hub van kennis, hoogwaardige producten en diensten."
Kunstmest en ziektedruk
Verder staat in een voetnoot te lezen dat de Europese Commissie met enkel inzet op biologische landbouw voorbij gaat aan het grotere grondbeslag als gevolg daarvan. "Ook is er discussie over het niet gebruiken van kunstmest in de biologische landbouw. Dit betekent dat voor het aanvullen van de nutriënten die worden onttrokken aan de bodem, de sector volledig is toegewezen op dierlijke mest. Dit is niet toereikend gegeven de groei in de wereldbevolking, zelfs als maximaal wordt ingezet op het voorkomen van voedselverspilling en een lagere consumptie van dierlijke eiwitten. Ook zijn er zorgen over oplopende ziektedruk, het gebruik van bepaalde gewasbeschermingsmiddelen is immers niet toegestaan. De druk wordt nu in de hand gehouden door de bescherming die vanuit de gangbare teelten wordt geboden."
Het rapport beschrijft ook dat banken terughoudend zijn in het financieren van omschakeling. Redenen daarvoor zijn de hoge investeringen met een onzeker of laag verwacht rendement en dat het vaak producten betreft voor een nichemarkt. Om boeren en tuinders in het omschakelen te steunen heeft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een omschakelfonds in het leven geroepen. Dat moet ondersteuning bieden bij financiering en en financiële overbrugging tijdens de omschakelperiode. Dat omschakelfonds vormt geen onderdeel van het NSP.
Gebiedsgericht
In het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid is een gebiedsgerichte aanpak nodig om de doelen voor klimaat, milieu en biodiversiteit voor 2030 te helpen behalen, zo luidt de conclusie van Wageningen University & Research. De bevindingen van de onderzoekers komen er samengevat op neer dat: peilverhoging van veenweidegebieden en extensivering rond Natura 2000 gebieden essentieel zijn voor doelbereik. Verder kunnen boeren gericht worden gecompenseerd voor de extra beperkingen en inspanningen door 30% van het GLB-budget in de eerste pijler over te hevelen naar de tweede pijler. De gevolgen voor boereninkomens kunnen in absolute zin beperkt blijven, maar variëren wel per sector.
Duurzamer en duurder
Donderdag 9 september heeft de landbouwcommissie van het Europees Parlement het akkoord dat vlak voor de zomer bereikt was over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voor 2023-2027 goedgekeurd. Kort door de bocht komt het er in het nieuwe beleid op neer dat het duurzamer en duurder wordt/moet.