De Farm to Fork-strategie vormt de kern van de Green Deal van de Europese Commissie en is erop gericht voedingssystemen eerlijk, gezond en milieuvriendelijk te maken door duurzame voedingsproductie als een van de pijlers van het beleid te gebruiken. Om de uitvoering van deze strategie te onderzoeken, dook de ambassade samen met de Poolse Kamer voor Biologische Voeding in de Poolse biologische markt om de mogelijkheden voor teelt, bewerking en retail in kaart te brengen.
Dit artikel is een samenvatting van een rapport over de Poolse bio-teelt en de huidige markt voor bio-producten in Polen, geschreven door de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Warschau samen met de Poolse Kamer voor Biologische Voeding. U kunt het hele rapport hier lezen.
Biologische land- en tuinbouwbedrijven liggen in Polen vooral verspreid over het noordelijke deel van het land. In de regio's Warmińsko-Mazurskie en Zachodniopomorskie, waar de bedrijven gemiddeld groter zijn, wordt vooral graan geteeld dat later naar de EU-landen wordt geëxporteerd voor verdere bewerking. In het centrale deel van Polen, maar ook in regio's waar de grondstructuur de aanleg van grotere percelen niet toelaat, leggen veel telers zich toe op de teelt van kleinfruit. Polen staat bekend om zijn zachtfruitteelt dankzij de goede weersomstandigheden en de zure grondsoort die geschikt is voor dit soort teelt. Daarom richten ook bio-telers zich op bessen.
Poolse bio-landbouwbedrijven zijn niet groot. Soms zijn ze echter een onderdeel van een groot teeltbedrijf. Dat is toegestaan, aangezien één bedrijf kan worden opgesplitst in reguliere en bio-teelt. Op die manier kan 0,5 ha van een conventioneel bedrijf worden gebruikt voor bio-teelt, wat extra geld voor het bedrijf oplevert. Deze manier van telen is niet veelbelovend voor de ontwikkeling van de bio-teelt in Polen, maar meer een diversificatie van het inkomen op een teeltbedrijf.
Bewerking
Bestaande bewerkingsbedrijven zijn molens, vriesbedrijven, AGF-bewerkingsbedrijven (vooral sappen en jam), pastafabrieken, zuivelfabrieken, bakkerijen, verschillende slagers, enz. Ze liggen verspreid over het hele land, er is geen regionaal cluster en er is geen dominante categorie die kan worden omschreven als een Poolse specialiteit.
De meeste biologische bewerkers zijn kleine en middelgrote ambachtelijke bedrijven, sommige hebben een 100% biologisch profiel. Er zijn echter enkele grote marktdeelnemers die ook een biologisch segment hebben geïntroduceerd (standaardoplossing, mits gedocumenteerd gescheiden in tijd of ruimte van de conventionele teelt).
Consumentenmarkt
Bio-producten zijn vooral in steden verkrijgbaar. De beschikbaarheid van deze producten is toegenomen sinds populaire winkelketens hebben besloten biologische schappen in hun winkels te creëren. Daarnaast is er een winkelketen die zich uitsluitend richt op bio-producten en er worden sinds 10 jaar in verschillende grote Poolse steden bio-bazars georganiseerd waar telers hun (gecertificeerde) producten rechtstreeks aan de consument kunnen verkopen. E-commerce voor bio-producten is ook in opkomst.
Veelbelovende toekomst voor de sector
Ondanks het feit dat de Poolse biologische markt wordt gekenmerkt door een grote versnippering van de teelt en het aanbod van bio-levensmiddelen, grote prijsverschillen tussen conventionele levensmiddelen en bio-producten en een beperkte beschikbaarheid van het bio-assortiment buiten de grote steden, zijn de economische prognoses voor het biologische segment uiterst optimistisch en wijzen ze erop dat het kantelpunt is bereikt.
De nieuwe Green Deal-strategie van de EU, die tot doel heeft het areaal bio-landbouw in de EU te vergroten tot 25% van de landbouwgrond tegen 2030, is een enorme stimulans en zal zeker bijdragen tot het belang van bio-land- en tuinbouw en voeding in de economie van het land. De geplande uitvoering van de Green Deal voorziet onder meer in de financiering van biologische voeding op kleuterscholen en scholen en in de financiering van biologisch teeltmateriaal. In Polen, met het huidige aandeel van 3,5% biologisch landbouwareaal, betekent het bereiken van het plafond van 10% tegen 2030 een verdrievoudiging van de huidige situatie. Het is een ambitieuze, maar nog steeds realistische taak.