In stikstofgevoelige regio's zal nauwelijks ruimte zijn voor open vormen van veehouderij en akkerbouw, zelfs wanneer ze biologisch of extensief zijn of gebruik maken van innovatieve technologie. Dat zeggen onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving in een nieuw rapport.
Er wordt in het rapport een situatie beschreven waarin Nederland er in de toekomst voor kiest dat alle zogenoemde kritische depositiewaarden (KDW) in alle Natura 2000-gebieden moeten worden gehaald. Komt de depositie in een stikstofgevoelig gebied boven deze KDW's, dan bestaat het risico dat de natuur door stikstofdepositie achteruitgaat. Hoe hoger de overschrijding en hoe langer die duurt, hoe meer kans op een achteruitgang van de natuurkwaliteit.
Dat leidt er dan toe dat er in grote delen van de stikstofgevoelige provincies, zoals Gelderland, Overijssel of Brabant, op termijn nagenoeg geen ruimte meer zal zijn voor veehouderij en akkerbouw in open vorm. Ook voor veel alternatieve vormen van landbouw met soms andere verdienmodellen – zoals biologische, kringloop-, extensieve, natuurinclusieve of hoogtechnologische emissiearme open landbouw – zal er in dat toekomstbeeld nauwelijks ruimte zijn.
Gesloten stallen
Bij strikte stikstofdoelen past in deze provincies de veehouderij
alleen nog als deze bedrijfstak (nagenoeg) geen emissies uitstoot. Dan gaat het om veehouderij in gesloten, emissieloze stallen waarbij dieren niet buiten komen en de mest wordt afgevoerd, of om een beperkte hoeveelheid zéér extensieve veehouderij die dichter bij natuurbeheer staat dan een serieuze productiefunctie heeft. Ook het gebruik van (dierlijke) meststoffen in de akkerbouw zal bij strikte stikstofdoelen – ondanks de ruimte die de Europese Nitraatrichtlijn akkerbouwers biedt – slechts in geografisch beperkte locaties en in afgeslankte vorm kunnen voortbestaan.
Sommige studies laten zien dat er technische maatregelopties voor de landbouw bestaan waarmee de doelen uit de Stikstofwet voor 2025 en 2030 gehaald kunnen worden. Wanneer echter als langetermijndoel gekozen wordt om alle stikstofgevoelige natuur in Nederland onder de KDW’s te brengen, dan bieden technologische maatregelen slechts beperkt perspectief, zegt het PBL.
Volgens het planbureau is het verstandig om stikstofmaatregelen telkens gebiedsgericht af te wegen tegen natuur- en klimaatdoelen, en van begin af aan duidelijk te zijn over het langetermijnperspectief voor de landbouw in de betreffende regio's.