De handel in zuivel is letterlijk en figuurlijk alle grenzen over gegaan. De grenzen van de wereld verdwijnen, boekwerken vol regeltjes verschijnen. Zelfs een stukje kaas van de melkboer om de hoek moet voldoen aan de Europese hygiëneverordeningen, en dat zijn er heel wat. Het is niet logisch. Het is uit de hand gelopen, en wel flink. Zo zie ik dat.
De grenzen van respect voor mensenwerk zijn vertreden. De Markt, hoor je overal, is Leading. Ten eerste is De Markt geen mens die je kunt aanspreken, maar een mechanisme van een dwingend dominant systeem (dat zich laat gelden volgens het principe van schaarste), ten tweede is dit dé manier om mensen het zwijgen op te leggen: we krijgen geen werkelijke ingang in de besluitvorming. We zijn anonieme consumenten geworden. Daarmee vermoorden we elkaar zonder bloed te zien. Een afstandelijke maatschappij, waar we elkaar niet meer voelen.
Onze boerderij heeft zwaar te lijden heeft onder de druk van het hele gebeuren. "Jouw boerderij is niet aantrekkelijk voor een klant", zegt een vriend. Wil hij misschien ook weten, hoe dat gekomen is? En waar vinden wij de hulp, die we zouden moeten inroepen als het dak instort? Een ander heeft een hekel aan boeren. Dat zou een groep zijn, die er met miljoenen subsidiegeld vandoor gaat. Wie stemt eigenlijk voor dit beleid waarin boeren tot subsidie-happertjes worden gemaakt?
De markt en industrialisatie van de boerderij: ál jouw tijd is van ons
Via allerlei redenaties wordt de boer gelokt om het zich 'gemakkelijk' te maken. Overal staat een investering voor. Neem een robot en slaap met de pieper op zak, dat zou gezond zijn. Alles draait om digitale vastlegging van de werkelijkheid. Een robot met dure software die voortdurend 'veroudert'. Die boer(in) blijft geboeid aan de computer zitten. Gaat de bloeddruk al wat omhoog?
Wij vinden het fijner om de koeien zelf te melken en te verzorgen. En het is ook niet zo heel erg, dat fysieke werk in de stal, je wordt er sterk van en handig in en bent je meer bewust van wat je doet. Wij hebben dan ook geen robot. Een coöperatie heeft oorspronkelijk als doel om te zorgen dat alles betaalbaar wordt en de boeren kunnen blijven boeren. Maar nu is de coöperatie de handelaar die ons imago via export en robotisering exploiteert. Daardoor is het nu 'nodig' om het product op te waarderen. 'Verwaarding door digitale datavergaring' noemen we dat. De eigen waarde is weg.
Sluipende bedrijfsovername
Er komen steeds meer eisen aan de 'leveranciers van melk' bij. En steeds meer bevoegdheden voor de coöperatie. Ik zou het een wel heel slimme bedrijfsovername kunnen noemen. Lees mee: De coöperatie is: 'bevoegd tot het verrichten van alle handelingen, die aan de winning of de samenstelling van de grondstof, aan de gezondheidstoestand van het melkvee en aan de bereiding of verkoop van haar producten ten goede kunnen komen, één en ander in de ruimste zin genomen'.
Het nieuwe product is: data
Ooit was de melk het product dat verhandeld werd. De roep om 'meer' en 'sneller' lijkt het in de wereld te hebben gewonnen. Een competitieve wereld, de racebaan van Coöperatie en Markt. Men wil voorkomen dat er ooit iemand ziek kan worden van jouw melk. Wij drinken onze melk elke dag zelf en worden niet ziek. Sterker nog, we maken er gezonde probiotica van, zoals kefir. Onze collega die rauwmelkse kefir verkoopt, mag de juichende reacties van klanten over de werking van kefir op de gezondheid niet publiceren op straffe van enorme boetes.
De diepere kwaliteit van bestaan, zoals wij die ervaren bij het uitvoeren van handmatig werk, lijkt vervangen door de 'geleverde prestatie'. Boeren zijn nu 'producenten'. Het opgeven van handmatig werk staat tegenover de opbouw van een digitale identiteit waarmee robots en machines worden bekostigd. Het 'welzijn' van de koe staat centraal, maar ondertussen wordt zij uitgehoerd als volledig manipuleerbaar levend product. Allemaal voor een strijd om het bestaan in een gecentraliseerde vechtkooi op wereldniveau, waar we steeds harder rondjes moeten rennen voor een vergoeding. Kleintjes moeten wel heel slim zijn, om het te overleven. We leven in het perspectief van een enorm industrieel landschap, waar de mens een stipje is van weinig betekenis. De leiband is een extraatje op de melkprijs – óf een zware financiële straf, en daarna uitsluiting.
De boeren in het bestuur van onze coöperatie zitten in hun eigen gevangenis. Ook in die groep wordt het iemand al snel duidelijk gemaakt: 'Protesteren, dat doe je niet'. Typerend is dat deze coöperatie zijn oorsprong heeft in een protestantse gemeenschap, waar ook de klederdracht tot handelsmerk geworden is.
Thuis melk verwerken met elkaar
Het is mijn wens dat mensen tijdloos kunnen genieten van onze melk. In plaats van deze machtswellustige machine met robots zie ik liever dat mensen gewoon bij ons de melk op komen halen als zij er zin in hebben of dat zij hier in een workshop kaas of yoghurt of een ander product komen maken. Of dat we samen een maaltijd van eigen verbouwd voedsel bereiden. Zelf melk tappen en proeven. Kijken hoe het melken gaat en meehelpen bij de boer. Is dat niet veel leuker? Terug naar regionaal en persoonlijk contact. Een werkelijke afspiegeling van wat er gebeurt. Zonder al die argwaan zelf ervaren en delen. Volgens sommigen heb ik utopische ideeën heb over het leven, dat ons bij de geboorte gegeven is. Maar als we ons niet aan ons bestaansdoel kunnen wijden vanuit compassie, wat is dan het nut van dat leven?
Terug naar de juiste proporties, met voedsel uit eigen streek, zou dat nog eens gebeuren in de wereld? Een gezonde economie is: de wereld niet onder één centrale wereldnoemer met alle dictatoriale en domme regels, extra kosten en anonimiteit van dien, maar de kleine kern behapbaar houden voor de mens en haar potentie. Onze juiste plaats in de natuur behouden: een respectvolle plaats met een stukje eigen familiegrond en ademruimte.
Leonne Muller
Biologysk Molkfeebedriuw Rûn libben en Grûn Lippenhuizen