“De historische groei van biologische producten laat zien dat consumenten, boeren, en voedselbedrijven al sinds lange tijd hun dat consumenten, landbouwers en levensmiddelenbedrijven hun landbouw- en voedingsgewoonten allang hebben veranderd," zegt Felix Löwenstein, voorzitter van de Duitse vereniging van biologische landbouwers, levensmiddelenverwerkers en detailhandelaren (Bund Ökologische Lebensmittelwirtschaft BÖLW), over de ontwikkelingen op de biologische markt.
"Het beleid loopt achter op de consumententrends en de belangen van landbouwers, producenten en detailhandelaren. Het momentum van het bedrijfsleven en de samenleving kan regeringen helpen om problemen op te lossen die nu dringender zijn dan ooit tevoren: de noodzaak om het klimaat, onze wateren, dieren en biodiversiteit te beschermen - en de uitdagingen aan te pakken waarmee veel landbouwbedrijven worden geconfronteerd. Politieke leiders moeten nu handelen als zij de doelstellingen willen halen die zij zelf hebben vastgelegd, zoals ervoor zorgen dat 25% van de landbouwgrond biologisch wordt bewerkt.”
Nu een recordaantal klanten hun boodschappentassen vullen met biologische voedingsmiddelen en dranken, hebben veel meer landbouwbedrijven en voedingsbedrijven de kans gegrepen om in 2020 over te schakelen op biologische landbouw.
De pandemie heeft het verlangen naar gezond voedsel dat op milieuvriendelijke wijze is geproduceerd nog verder versterkt. In 2020 omvatte de biologische landbouw in Duitsland 35.413 landbouwbedrijven en 1.707.876 hectare grond. Meer dan 8.000 landbouwbedrijven hebben de afgelopen vijf jaar gekozen voor biologische praktijken - hoewel bijna 12.000 landbouwbedrijven in diezelfde periode hun deuren gesloten.
10,2% van de Duitse landbouwgrond werd vorig jaar beheerd door biologische landbouwers, terwijl een toename van het landbouwareaal met 5,3% nog eens 84,9 hectare aan biologische grond heeft opgeleverd. Veel boeren zijn lid van biologische verenigingen en kunnen gebruik maken van hun invloed op het gebied van overleg, marketing en politieke vertegenwoordiging: biologische landbouwbedrijven hebben 67.597 hectare omgeschakeld om te voldoen aan de strenge biologische normen die door deze verenigingen zijn vastgesteld.
Ook bij de productie van biologische levensmiddelen is goede vooruitgang geboekt: 16.281 biologische producenten zorgen momenteel voor goede en zekere banen en gezond voedsel, met name in plattelandsgebieden en en rond steden.
In de afgelopen vijf jaar zijn 3.351 landbouwbedrijven (+ 26%) overgeschakeld op de biologische voedselproductie.
De biologische markt groeide naar een waarde van €14,99 miljard (2019: €12,26 miljard) in het crisisjaar 2020. Duitsers kochten daarmee 22% meer biologische voedingsmiddelen en dranken dan in 2019. De beste verkopers van het jaar waren onder meer biologisch vlees, meel, fruit en groenten, met groeicijfers tussen 70% (gevogelte) en 25% (fruit). Het biologische segment groeide ongeveer twee keer zo snel als de levensmiddelenmarkt. Het biologische aandeel van de levensmiddelenmarkt is fors gestegen tot een voorlopig cijfer van 6,4%.
Klanten kochten biologische producten op alle verkoopplekken, met de grootste stijging in "andere verkooppunten". Natuurvoedingswinkels en boerderijwinkels, online verkopers (incl. bezorgdiensten), weekmarkten, bakkers en slagers zagen hun omzet het sterkst stijgen. Zij zagen hun groei dan ook toenemen tot 35%. Directe verkopers en online verkopers floreerden; biologische maaltijdboxen werden al tijdens de eerste afsluiting tot het uiterste benut. De handel in biologische levensmiddelen zag zijn omzet met 16,4% stijgen, zowel bij vaste als bij nieuwe klanten tijdens de coronacrisis. In totaal hebben de biologische winkels hun omzet met voedingsmiddelen en dranken opgevoerd tot €3,70 miljard in 2020. Hun marktaandeel kwam uit op 25%. De levensmiddelenhandel heeft zijn omzet met biologische levensmiddelen en dranken met 22% verhoogd. Met een waarde van 9,05 miljard euro heeft zij in 2020 een aandeel van 60% in de biologische markt bereikt. Aanbieders van volledig assortiment deden het bijzonder goed, omdat mensen er de voorkeur aan gaven minder vaak boodschappen te doen en zo veel mogelijk in één winkel te kopen.
Er zijn verschillende redenen waarom deze exponentiële groei de sector niet heeft overweldigd. Veel landbouwbedrijven hebben de voorbije jaren inderdaad hun praktijken veranderd, maar aangezien die veranderingen tot drie jaar kunnen duren, komen hun nieuwe biologische producten slechts geleidelijk in de schappen terecht. Tegen 2020 kwam een sterke toename van producten van nieuwe biologische landbouwbedrijven tegemoet aan een coronagerelateerde stijging van de vraag in de winkels. Er waren echter ook populaire biologische producten - zoals fruit, groenten en varkensvlees - waarvoor de vraag een tijdlang beter vanuit het buitenland kon worden voldaan. Al bij al heeft de marktgroei de producenten aanzienlijk meer kansen geboden - vooral als zij creatief zijn in hun productkeuze en samenwerken met de gemeenschap van biologische verenigingen om hun productie af te stemmen op de vraag van de levensmiddelenproducenten en de detailhandel.
"Een terugblik op 2020 en de afgelopen jaren laat zien dat de doelstelling van 25% biologisch die de EU zich met haar Farm to Fork-strategie voor 2030 heeft gesteld, haalbaar is," aldus Felix Löwenstein. "Om ervoor te zorgen dat voldoende landbouwbedrijven de kans grijpen om biologisch te gaan, moet de overheid duidelijk aan de kant van de duurzaamheid gaan staan. Een koerswijziging is vooral noodzakelijk in het landbouwbeleid van de EU, dat met miljarden euro's bepaalt welke vormen van landbouw de moeite waard zijn: minstens 70% van dit geld moet worden geïnvesteerd in de vrijwillige milieudiensten van boeren." Nu het landbouwbeleid in Brussel soepeler wordt aangepakt, heeft Duitsland meer speelruimte met zijn Nationaal Strategisch Plan, aldus Löwenstein, en zou het dit moeten gebruiken om noodzakelijke veranderingen in de landbouwpraktijk te organiseren - en tevens de toekomst veilig te stellen van al diegenen die zich inzetten voor de omschakeling naar een biologische productie en meer duurzaamheid.
"Centraal in de paradigmaverschuiving die we nodig hebben, staat dat nieuwe biologische wetgeving in Brussel, in Berlijn en in de Duitse deelstaten zowel verstandig als uitvoerbaar moet zijn, dat we meer biologisch onderzoek en ontwikkeling nodig hebben, en dat we de verkoop van binnenlandse biologische producten moeten verhogen en de veehouderij moeten herstructureren op basis van het werk van de Commissie Borchert - dit laatste vereist een kader om biologische diensten op adequate wijze te kunnen verantwoorden," concludeert de BÖLW-voorzitter.
Alle sectorstatistieken (in het Duits) zijn te vinden in de brochure "Branchenreport 2021 - Ökologische Lebensmittelwirtschaft", die online beschikbaar is op www.boelw.de/biobranche2021