Boeren en arbeiders in de cacaoproductie hebben nog steeds dagelijks te maken met grootschalige armoede, kinderarbeid en ontbossing. Alle aandacht voor deze problemen in de afgelopen decennia, heeft niet geleid tot structurele oplossingen. Dat is de harde conclusie uit de vandaag gepubliceerde Cacao Barometer 2020. De Cacao Barometer, een tweejaarlijkse evaluatie van duurzaamheid in de cacaosector, roept de cacaosector op beloften na te komen en zo echt een einde te maken aan ontbossing en mensenrechten-schendingen in de toeleveringsketens van cacao.
Armoede, kinderarbeid en ontbossing
De conclusies van de Cacao Barometer zijn niet mals: vrijwel alle West-Afrikaanse boerengezinnen leven nog steeds in armoede, kinderarbeid is onverminderd aan de orde van de dag en oude bossen worden nog steeds gekapt om plaats te maken voor cacaoproductie. Het rapport signaleert hoe weinig invloed huidige en eerdere ingrepen vanuit de industrie hebben gehad. Hoewel de afgelopen twintig jaar allerlei partijen geprobeerd hebben duurzaamheid, arbeidsomstandig-heden en eerlijke beloningen te verbeteren, is de situatie in 2020 nauwelijks verbeterd ten opzichte van begin deze eeuw.
Foto: Keke Keukelaar
Nu is de tijd voor doortastende actie. De afgelopen twee jaar heeft een toenemend aantal chocoladebedrijven om regulering gevraagd. Invloedrijke spelers zoals de Europese Unie werken aan wetgeving en de twee grootste cacaoproducenten ter wereld, Ivoorkust en Ghana, hebben een kartel gevormd om de prijs voor cacaoboeren op te drijven. De wereld is er klaar voor; nu is het aan de cacaosector om de volgende stappen te zetten.
Antonie C. Fountain van het VOICE Network, coauteur van de Cacao Barometer: "Na twintig jaar van vrijwillige initiatieven die de oorzaak van de problemen niet hebben aangepakt, is het tijd voor systematische verandering door de hele sector heen. Alle ingrediënten om het te laten werken zijn aanwezig, maar nu is het tijd om stappen te zetten en ambitieuze, holistische en verplichte veranderingen door te voeren. Alleen op die manier kunnen we armoede, kinderarbeid en ontbossing in de cacao-industrie aanpakken."
Foto: Keke Keukelaar.
Gemaakte fouten
Het rapport stelt vast dat de interventies van de afgelopen twintig jaar om drie redenen zijn mislukt. Als de sector niet leert van haar fouten, riskeert het herhaling.
- Tot nu toe zijn de regelgevende inspanningen vrijwillig geweest, niet verplicht. Dit betekent dat spelers in de hele sector nog niet doen wat ze zouden moeten doen. Er zijn geen sancties voor het niet naleven of handhaven van de doelstellingen. Wrang genoeg verliezen cacaoboeren - die vaak onder de armoedegrens leven - hun duurzame certificering als er niet voldaan wordt aan de regels.
- De slechte landbouwpraktijken worden erkend en deels aangepakt; maar de onderliggende problemen die extreme armoede verergeren zijn er nog: lage cacaoprijzen, gebrek aan infrastructuur en het ontbreken van transparantie en verantwoording hoger in de productieketen. Het huidige verdienmodel met hoge cacao-opbrengsten leidt tot armoede voor de boeren en hoge winsten voor chocoladefabrikanten. Het is hoog tijd dat hier verandering in komt.
- In plaats van boeren en burgers te horen, worden problemen beoordeeld door machthebbers in de sector. Dit dient enkel de belangen van de industrie en de overheid en houdt geen rekening met de boeren en hun gemeenschappen.
"We staan op een kruispunt. Blijven we rondjes draaien om het welzijn van de boeren, of gaan alle belanghebbenden nu eens samen de waardeverdeling en besluitvorming in de cacaosector radicaal herontwerpen? Laten we plek maken aan de tafel waar de beslissingen genomen worden en zorgen voor een leefbaar inkomen, zowel voor boeren als arbeiders", aldus Heske Verburg, directeur van Solidaridad Europa.
Drie aanbevelingen
Om ontbossing, armoede en mensenrechtenschendingen in de toeleveringsketens van cacao aan te pakken doet het rapport drie aanbevelingen.
- Er moet regelgeving komen die het systeem verandert, in plaats van de verantwoordelijkheid voor de oplossingen bij de boeren te leggen. Slechte landbouw is niet het probleem, maar een symptoom van een oneerlijk systeem. In plaats van certificering en normen die de druk op boeren verhogen, zijn er wetten nodig die de machthebbers verantwoordelijk houden.
- Producerende en consumerende landen moeten beter samenwerken, waarbij de consumerende landen deze samenwerkingen financieren en de producerende landen ervoor zorgen dat het maatschappelijk middenveld en boeren een belangrijke stem krijgen in de besluitvorming.
- De grootste stimulans voor boeren om duurzaam te verbouwen, is een eerlijke prijs voor de cacao die ze produceren. Overheden en bedrijfsleven moeten het geld in de productieketen beter verdelen, zodat boeren verzekerd zijn van een leefbaar inkomen.