Sinds 1 oktober mag Schelhaas & Van Valkenhoef, de melkvee-houderij van Mary van Valkenhoef en Nimda Schelhaas, biologische melk verkopen. "Met je grond en je dieren samen tot iets moois komen, doet veel meer recht aan het vakmanschap van boer zijn."
De familie van Nimda Schelhaas zit al generaties in de melkvee-houderij. Zelf nam hij in 1999 het bedrijf van zijn vader over. Vanaf het begin interesseerde hij zich voor het weiden van melkkoeien en is dan ook weidecoach bij de Stichting weidegang. Als gangbare melkvee-houder zag hij de energie die hij daarin stak niet terug in de prijs. "De producten die je aan kunt kopen, zijn nu eenmaal goedkoper dan je eigen gras."
Niet dat hij en zijn vrouw Mary van Valkenhoef daarom wilden omschakelen naar biologisch. "Het gaat ons er vooral om dat we meer waardering voor ons werk krijgen", vertelt Mary. "Je merkt dat burgers beseffen dat biologische melk veel inspanning vraagt", stelt Nimda. "Ze kennen natuurlijk de gewasbeschermingsmiddelen en de kunstmest uit de krant en vinden het mooi dat wij dat niet meer gebruiken. Boeren die wel spuiten moeten altijd aan voorbijgangers uitleggen waarom ze dat doen. Wij waren laatst onkruid aan het uitsteken in het land – dat mogen we nu niet meer wegspuiten – en mensen boden aan ons te komen helpen." Mary: "We hebben hulp gehad van wel zes mensen, erg fijn."
Fosfaatwetgeving
Ze zijn trots op wat ze doen, en laten dat graag zien, vervolgt ze. “Bij een excursie vroeg iemand hoeveel een koe per dag eet. Nou, tachtig tot honderd kilo per dag. Toen begon een ander te rekenen, die zei: "Maar je hebt 70 koeien! Dat is zeven duizend kilo!'" Ze liggen allebei in een deuk. "Dat is toch ontzettend leuk als mensen zich dat ineens gaan realiseren."
Eerst hadden ze koudwatervrees – zijn we niet te intensief? Mary: "Aanvankelijk hadden we ook te weinig land. Toen we door de fosfaatwetgeving koeien moesten weg doen, hoefden we er nog maar een paar extra weg doen om te voldoen aan de eisen van de biologische melkveehouderij."
Uiteindelijk viel het omschakelen mee. Ze gebruikten al nauwelijks kunstmest. De koeien eten veel gras, dan moet je oppassen voor een te hoog eiwitgehalte in het rantsoen. Nimda: "Daarom waren we ook toen we gangbaar waren al bezig met het verlagen van de bemesting om het eiwitgehalte in het rantsoen te verlagen." Preventieve antibiotica gebruiken ze sinds 2000 niet meer. Gewasbeschermings-middelen ook nauwelijks, want die tasten ook de grasklaver aan.
Kunstmestfabriekje
"Het is verbazingwekkend hoeveel stikstof klaver kan vastleggen in de bodem", vertelt Nimda. "Het zijn eigenlijk gewoon kleine kunstmestfabriekjes, zonder dat je daar kolen of stroom in moet gooien." Hij heeft met verwondering ondervonden hoeveel de grond en de dieren kunnen zonder al die toevoegingen. "Soms vraag ik me af wat er nou klopt van wat we op school hebben geleerd en wat ons altijd verteld is. Ik had geen idee dat je ook zonder kunstmest een te hoog eiwitgehalte in je gewas kunt krijgen."
Nieuw is dat ze voor het eerst zelf mais hebben geteeld. Dat kochten ze altijd aan, maar biologische mais is niet verkrijgbaar in de buurt. Ook de administratie was anders. Nimda: "We hadden ons goed in het veranderingsproces verdiept, dus de administratie was tiptop in orde." Het was wel even wennen dat de kalveren van jongs af aan naar buiten moeten. Nimda: "Normaal deden we dat als ze een half jaar waren. Je gewoon heel zuinig op je kalveren, die krijgen de beste verzorging die je kunt bedenken. In de stal ben je eraan gewend dat je ze precies geeft wat ze nodig hebben. Nu heb je minder controle, of in ieder geval het gevoel dat je minder controle hebt."
Toen ze zich hadden aangemeld bij Skal om te gaan omschakelen, zei een kennis: ja, maar dan moet je ook biologische eieren kopen. "Veel mensen blijken het nog steeds legitiem te vinden om altijd voor het goedkoopste te kiezen. Wij kochten altijd het lekkerste, inmiddels is alles in ons karretje biologisch of bij voorkeur lokaal. Dat is toch een besef, en dat proberen we bij die excursies ook aan de mensen mee te geven: wat je dagelijks eet en koopt bepaalt hoe de wereld eruitziet."
Omschakelingsvoer
Over een half jaar is de omschakeling voltooid. Ze mogen al wel biologische melk leveren, maar de grond is nog in omschakeling. Dat houdt in dat ze hun eigen dieren het omschakelingsvoer mogen geven dat is geteeld op hun eigen grond. "Omschakelingsvoer van een ander mag je niet gebruiken", legt Nimda uit. "Daar moet je goed op letten als je krachtvoer koopt. Als je in omschakeling bent, moet het aangekochte voer honderd procent biologisch zijn. We hadden een voervertegenwoordiger die ons daar op de juiste momenten op wees, maar ik begreep dat veel mensen daarmee de fout in gingen."
Een sterk keurmerk vinden ze belangrijk. Mary: "Er zijn boeren die vinden dat ze biologisch werken, maar niet goed controleren welk voer ze aan hun dieren geven. Wij zijn zelfs voorzichtig met het aankopen van gecertificeerd voer uit het buitenland. Het is misschien wel goedkoper, maar we kopen dan liever NL-bio." Wat Nimda betreft mag er streng gecontroleerd worden. "Biologisch is een heel mooi product en daar wil je zuinig op zijn. Niet dat anderen de kantjes er vanaf lopen."
Ewout Sala, Inspecteur Landbouw, deed de inspectie:
"Het klopt dat omschakelende melkveehouders zich niet altijd realiseren dat ze geen krachtvoer mogen aankopen dat niet 100 procent biologisch is. Gelukkig ging dat hier goed. Een aanvulling op deze regel is dat boeren tijdens de omschakeling hun voer niet als biologisch mogen verkopen. De laatste jaren is het zo droog dat bedrijven meestal niet meer verbouwen dan ze zelf nodig hebben, dus het gaat niet zo vaak fout. Als de grond in het tweede jaar van de omschakeling zit, mag het wel als 'op weg naar bio' verkocht worden."
Als inspecteur komt hij overal en nergens, hij is altijd op pad. "Net als bij deze mensen kom je vaak bij bedrijven die echt achter de biologische manier van werken staan en net even een andere kijk hebben op hoe de veehouderij er uit zou moeten zien dan men in de gangbare wereld heeft. Dat levert vaak prettige en verrassende gesprekken op."
Voor meer informatie: info@skal.nl en www.skal.nl
Bron: Skal