Door de uitstoot van stikstof terug te dringen, wil de EU onder andere de plantenbiodiversiteit beschermen. Maar daardoor vallen veel bedreigde plantensoorten juist buiten de boot. Dat ontdekten onderzoekers van het Copernicus Instituut voor Duurzame ontwikkeling (Universiteit Utrecht) in een studie met onderzoekers van de Georg-August-Universität Göttingen en de Universität Zürich. Hun onderzoek is gepubliceerd in Nature Ecology and Evolution.
Stikstof is een belangrijke voedingsstof voor planten, maar een overvloed aan stikstof kan schadelijk zijn voor de plantendiversiteit. Dat komt doordat sommige planten dan de overhand krijgen op plantensoorten die beter gedijen op lage concentraties voedingsstoffen in de bodem. "Maar met het terugdringen van stikstof ben je er nog niet", vertelt eerste auteur Martin Wassen, ecoloog verbonden aan het Copernicus Instituut. "Het kan zelfs een averechts effect hebben als je niet ook naar andere voedingsstoffen kijkt."
Veldwerk. Foto: Jerry van Dijk.
Verhoudingen belangrijk
Planten hebben naast stikstof ook fosfor en kalium nodig om te groeien. Essentieel daarbij zijn de verhoudingen tussen die voedingsstoffen in de bodem. De onderzoekers ontdekten namelijk dat wanneer in de bodem concentraties stikstof teruggedrongen worden, zonder dat daarbij ook de concentratie fosfor omlaag gaat, juist de plantensoorten verdwijnen die nu al bedreigd zijn.
Gevoelige planten
"Veel bedreigde plantensoorten komen voor op plekken waar de concentratie fosfor laag is", illustreren Wassen en zijn collega Jerry van Dijk. Doordat de relatieve concentratie fosfor toeneemt wanneer de stikstofconcentraties door effectief beleid afnemen, komen deze soorten onder druk te staan. Die soorten zijn extra gevoelig voor veranderingen in voedingsstoffen, en moeten volgens de onderzoekers meer beschermingsprioriteit krijgen.
Blauwe knoop (Succisa pratensis) en Kekerlathyrus (Lathyrus cicera). Foto's: Jerry van Dijk.
De resultaten uit dit onderzoek hebben grote consequenties voor het huidige stikstofbeleid: de auteurs pleiten daarom voor het invoeren van een Europese Fosfaatrichtlijn, naast de al bestaande Nitraatrichtlijn.
Publicatie
Martin Joseph Wassen, Julian Schrader, Jerry van Dijk en Maarten Boudewijn Eppinga, 'Phosphorus fertilization is eradicating the niche of northern Eurasia's threatened plant species', Nature Ecology and Evolution, klik hier voor de publicatie.