Tijdens de jaarlijkse Internationale Conventie van Bananenexporteurs van Ecuador (AEBE) feliciteerde Fairtrade de Ecuadoraanse regering en de bananensector met hun inzet voor een leefbaar loon en drong er tegelijkertijd bij hen op aan om verder te gaan met het tot stand brengen van goede arbeidsverhoudingen met de vakbonden en het veiligstellen van fatsoenlijk werk voor de duizenden werknemers die betrokken zijn bij de bananenteelt.
Positieve resultaten
Ecuador is veruit de grootste exporteur van bananen ter wereld. Een recente studie over het leefbaar loon voor de Global Living Wage Coalition, uitgevoerd door een team onder leiding van Martha en Richard Anker en ondersteund door Fairtrade, stelt het leefbaar loon in de drie grote bananen telende gebieden vast op 461 USD (€ 392) per maand. De methodologie houdt rekening met de kosten van levensonderhoud in een specifieke regio, inclusief de kosten van huisvesting, voedsel, onderwijs, gezondheidszorg, transport en andere essentiële zaken.
De Ecuadoraanse regering heeft een eigen nationaal beleid voor 'Salario Digno' ('Fatsoenlijk loon'). Op dit moment is op bananenplantages, wanneer het verplichte 13e en 14e maandsalaris in aanmerking wordt genomen, het minimumloon voor een beginnende werknemer 466 USD (€395), dus gelijk aan een leefbaar loon. Er zijn weinig andere landen die minimumlonen hebben vastgelegd die gelijk zijn aan een leefbaar loon. Meer details en cijfers zijn te vinden in de studie hier.
40% werkt zonder arbeidscontract
Hoewel de resultaten positief zijn, is er nog werk aan de winkel. Ondanks goede werkgeverspraktijken in de sector hebben veel bananenarbeiders in Ecuador geen formeel arbeidscontract. Er zijn geen officiële cijfers beschikbaar, maar in het rapport wordt geschat dat ongeveer 40% van de werknemers in de Ecuadoraanse bananensector zonder contract werkt. Zonder formele registratie is het voor de autoriteiten moeilijk om ervoor te zorgen dat hun rechten volledig worden gerespecteerd.
Zelfs voor mensen met een contract zijn duurzame leefomstandigheden nog steeds een uitdaging. Zo is het onderwijs weliswaar gratis, maar hebben ouders vaak moeite om veel schoolbenodigdheden te betalen, zoals uniformen, boeken en schrijfbenodigdheden, en om het vervoer naar school te regelen. Hoewel de gezondheidszorg in theorie ook gratis is, is het in de praktijk erg moeilijk om doktersafspraken te maken en zijn wachttijden van maanden heel gewoon. Werknemers op Fairtrade gecertificeerde plantages gebruiken hun Fairtrade Premie vaak om tijdig medische diensten te krijgen, zoals gratis tandheelkundige en gynaecologische zorg.
Fairtrade vraagt om zowel een leefbaar loon als fatsoenlijk werk
"Het beleid van Salario Digno is zeker prijzenswaardig, en toch vereist fatsoenlijk werk meer dan een adequaat minimumloon," zegt Wilbert Flinterman, senior advisor van Fairtrade International. "Om Decent Work te kunnen realiseren, moet Living Wage worden gecombineerd met een bredere aanpak om de fundamentele rechten en vrijheden op de werkplek te beschermen, met inbegrip van gezondheid en veiligheid, gendergelijkheid, aanvaardbare werktijden, vrijheid van vereniging, met inbegrip van het recht om te onderhandelen, om er maar een paar te noemen."
Fairtrade roept op tot actie op vijf belangrijke punten:
1) Meer zaken doen op Fairtrade voorwaarden, zodat producenten een eerlijke prijs kunnen krijgen: Om de producenten in staat te stellen hun werknemers een leefbaar loon te betalen en de kleine telers een leefbaar inkomen te bezorgen, moeten ze een behoorlijke prijs voor hun bananen krijgen. Fairtrade is de enige certificeringsregeling met een vaste minimumprijs voor bananen. De prijs wordt regelmatig herzien en aangepast op basis van de kosten van duurzame productie, in overleg met de producenten zelf.
2) Wetgeving op het gebied van handel en mensenrechten met regels voor aankooppraktijken:
Het draagvlak voor mensenrechtenwetgeving neemt toe, vooral in Europese landen, omdat vrijwillige regelingen niet effectief zijn gebleken. Voor Fairtrade is het essentieel dat leefbaar inkomen en fatsoenlijk werk worden erkend als een mensenrecht met adequate wetgeving gekoppeld aan regels over de prijsstelling.
3) Collectieve onderhandelingen in de hele sector om te komen tot leefbare lonen en fatsoenlijk werk voor iedereen: Eerlijke prijzen voor bananen kunnen het best worden vertaald in een sectorale overeenkomst over lonen en fatsoenlijk werk, die van toepassing is op alle werknemers in de bananensector. Dit kan alleen worden bereikt door middel van een systeem van collectieve onderhandelingen, dat afhankelijk is van de vrijheid van vereniging en de eerbiediging van de vakbondsrechten.
4) Het aannemen van een wereldwijde routekaart voor Living Wage in de bananensector: Aangezien Ecuadoraanse producenten op een wereldwijde markt opereren, is het belangrijk om aan dit onderwerp te werken in het World Banana Forum (een platform van belangrijke belanghebbenden uit de wereldwijde bananenleveringsketen), en met andere spelers in de wereldwijde bananensector overeenstemming te bereiken over een Living Wage-routekaart.
5) De lange termijnverbintenis van kopers en detailhandelaren om de arbeidsomstandigheden te verbeteren: Om werknemers in de bananensector in het algemeen beter in hun levensonderhoud te voorzien, mogen kopers en detailhandelaren hun activiteiten niet verplaatsen naar producenten die hun steun nodig hebben om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Het uitvoeren van een gedegen onderzoek naar de mensenrechten betekent het aanvaarden van een gezamenlijke verantwoordelijkheid met de leveranciers om betere praktijken mogelijk te maken. In het geval van Ecuador betekent dat ook werken met de sector en de overheid aan het versterken van de sociale dialoog en collectieve onderhandelingen in de bananensector. Fairtrade wil daarbij een partner zijn.
Eerlijke prijzen en eerlijke handelsvoorwaarden zijn essentieel om ervoor te zorgen dat elke werknemer en elk gezin een fatsoenlijk inkomen kan verdienen met hun werk. Om de arbeidsomstandigheden van alle bananenarbeiders te verbeteren, is het van cruciaal belang dat de arbeiders zich in vrije en onafhankelijke organisaties verenigen en over hun eigen arbeidsvoorwaarden onderhandelen. Tegelijkertijd hebben kwetsbare producenten behoefte aan een lange termijnverbintenis van de kopers om te investeren in betere werkomstandigheden. Door te kiezen voor Fairtrade bananen kan iedereen bijdragen aan positieve veranderingen in de wereldwijde bananensector.
Bron: Fairtrade