De biologische landbouw brengt hoogwaardige producten voort. Bij slechts 15% van alle geanalyseerde biologische producten in de EU werden meetbare residuen aangetroffen - vergeleken met 48% in de conventionele productie. Deze bevinding van het rapport van de Europese Unie over bestrijdingsmiddelenresiduen in levensmiddelen uit 2018 kan worden gezien als veelbelovend. Aan de andere kant toont het rapport aan dat bij 15% van alle biologische producten er de noodzaak is om de bron van de verontreiniging op te helderen en op te lossen.
In een nieuwe studie zijn de vier hoofdmethoden voor de behandeling van residuen in biologische producten geëvalueerd die momenteel in de EU worden toegepast. Hieruit blijkt dat geen van de benaderingen goed werkt en sommige bevatten zelfs grote risico's voor de verdere ontwikkeling van de biologische voedings- en landbouwsector in de EU. De belangrijkste conclusie van de studie is dat de kwaliteitsborgingssystemen van biologische marktdeelnemers moeten worden aangevuld met 'biologische controlepunten', die ook aspecten van de vermijding van residuen en de behandeling van residuen omvatten. Deze zouden moeten worden gecontroleerd door de controleorganen tijdens de jaarlijkse biologische inspectie. Een andere belangrijke aanbeveling is het creëren van een multifactorieel besluitvormingssysteem voor ondernemingen, controleorganen en controleautoriteiten, zodat zij een op wetenschap gebaseerd, evenwichtige besluit kunnen nemen over de onderbouwing van het bewijs wanneer residu wordt gevonden. Verder worden er vijf hulpmiddelen voorgesteld om de op kennis gebaseerde aanpak van de besluitvorming over residuen van bestrijdingsmiddelen te versterken in de biologische sector.
Bernhard Speiser, onderzoeker van FiBL die de studie leidt, beschouwt de studie als een belangrijke eerste stap om de huidige, niet-geharmoniseerde situatie te overwinnen. "We hebben belanghebbenden uit de biologische verwerking, handel, CB's, verenigingen en overheden gevraagd om mee te werken aan verschillende workshops en een vragenlijst. Het werd duidelijk dat er voor het complexe onderwerp van residuen in biologische producten geen eenvoudige oplossingen bestaan. Er moet moet naar de details worden gekeken om de problemen op te lossen. Bekijk het bijvoorbeeld op actieniveau: in de evaluatie van de aanpakken werd het heel duidelijk dat je ieder geval een gedifferentieerd actieniveau nodig hebt voor verschillende stoffen en soorten verwerking. Daarom ben ik blij met het aantal kennisgebaseerde instrumenten dat naar voren wordt gebracht."
Alex Beck, één van de adviseurs van OPTA (Organic Processing and Trade Association Europe) in het onderzoek, is blij met de praktische resultaten: "Het debat over residuen was de afgelopen jaren vooral een politiek debat tussen de eindproductaanpak in relatie tot consumenten die een biologisch product verwachten dat geen residu bevat en de aanpakgerichte aanpak dat de biologische sector geen chemische beschermingsmiddelen gebruikt, maar dat je verontreiniging in een vervuilde omgeving simpelweg niet altijd kunt voorkomen. Het versterken van zogenoemde 'organic critical control points' (OCCPs) in kwaliteitsmanagementsystemen van bedrijven en het toezicht van CB's op de behandeling van residuen en de besluitvorming door bedrijven zou een enorme verbetering zijn. Bedrijven hebben goede hulpmiddelen nodig om beslissingen over residubevindingen te nemen en CB's moeten toezicht houden op hun systemen en hun beslissingen evalueren. Het pakket met hulpmiddelen kan rechtstreeks worden ingezet, bijvoorbeeld in het nieuwe biologische actieplan dat in de komende maanden verschijnt."
Stefan Hipp, voorzitter van OPTA, benadrukt graag de noodzaak van harmonisatie: "De huidige situatie, met verschillende benaderingen en beslissingen in verschillende EU-landen op dezelfde soorten grond, is schadelijk voor de verdere groei van de biologische landbouw. Het creëert onzekerheden in de markt en kan biologische boeren en bedrijven echt raken. Met het doel van de Farm-to-Fork-strategie om in 2030 25% biologische producten te verkopen, moeten we onze beste kennis inzetten voor de harmonisatie van de verwerking van residuen in de EU, anders willen boeren en bedrijven wellicht niet overstappen op biologisch door de hoge risico's door de onzekere status van biologisch wanneer deze product residuen bevatten. Tenslotte is biologisch de beste manier om een gezonder milieu te creëren."
OPTA heeft rond dezelfde periode een position paper gepubliceerd over residuen van bestrijdingsmiddelen in biologische producten. Deze kun je hier lezen.
Link naar het tweede deel van het FiBL-OPTA-rapport (juli 2020).
Link naar het eerste deel van het FiBL-OPTA-rapport deel I (juni 2019).