Ambachtelijke wijnmakers zijn het er allemaal over eens dat een goede wijn in de wijngaard wordt gemaakt en niet in de kelder. Gezonde, geconcentreerde druiven hebben de voorkeur voor kwaliteitswijnen en een hoog rendement is niet langer de doorslaggevende factor in een verzadigde markt. Gezonde oogsten vereisen stevige wijnstokken die niet vatbaar zijn voor ziekten. Hier komt de biologische wijnbouw aan bod: biologische wijnmakers kunnen het ecosysteem in hun wijngaarden versterken door het gebruik van synthetische chemische gewasverbeteringsmiddelen zoals glyfosaat te vermijden.
In plaats daarvan planten ze peulvruchten in open gebieden om de bodem los te maken en om stikstof toe te voegen via een natuurlijk proces. Bloeiende planten zorgen ook voor voeding voor insecten en helpen de wijnstokken te overleven. Deze aanpak bevordert de biodiversiteit in de wijngaarden die anders een kwetsbare monocultuur zouden worden. Helaas is het nog niet mogelijk om de waarde van de biodiversiteit in de wijngaarden te kwantificeren of om te zetten in een koolstofbesparend cijfer.
Biologische wijnbouw houdt in dat de wijnstokken worden versterkt - niet door ze te bevrijden van zogenaamd schadelijk onkruid, maar door bewust andere plantensoorten in de buurt te zaaien die op hun beurt nuttige wezens aantrekken - en dat tegelijkertijd de bodem wordt versterkt en vol leven gehouden. Ter bescherming tegen echte en valse meeldauw, de typische schimmelziekten in de wijngaarden, kunnen de biologische wijnbouwers nog steeds koper en zwavel sproeien.
Toch zijn de toegestane hoeveelheden veel lager dan in de conventionele wijnbouw. In de biologisch-dynamische wijnbouw werken de wijnbouwers met preparaten zoals koeienhoornmest of koeienhoorn-silica die de gezondheid van de planten bevorderen. Ze helpen de bladeren licht op te nemen, ondersteunen het rijpingsproces van de druiven en helpen het leven in de bodem te behouden.
Kruidenpreparaten van paardenstaart en brandnetel helpen de wijnstokken zich te verdedigen tegen schimmelinfecties. De volgorde van de activiteiten van de biologische wijnbouwers wordt bepaald door het ritme van de natuur. Het economische risico dat zij lopen is veel groter dan dat van de conventionele activiteiten, die in staat zijn om bij een schimmeluitbraak gebruik te maken van synthetische gewasbeschermingsmiddelen.
De biologische wijnbouw is veel moeilijker in koele tot gematigde klimaten zoals in Duitsland in vergelijking met droge gebieden met weinig neerslag. Dit komt door de schimmelziektes die voorkomen bij een bepaalde luchtvochtigheid en temperatuur en die niet houden van droogte en hitte. Om andere plagen zoals bessenmotten onder controle te houden, gebruiken biologische wijnmakers methoden als paringsverstoring. Feromonen komen in de wijngaard vrij om mannelijke motten zodanig te verwarren dat ze de vrouwtjes niet meer kunnen lokaliseren en zich dus niet meer kunnen voortplanten.
In de kelder - met andere woorden bij de vinificatie, de gisting en de rijping - is minder ingrijpen toegestaan in de biologische wijnteelt dan bij de conventionele wijnbereiding. Genetisch gemodificeerde gisten zijn over het algemeen niet toegestaan. De vereniging Demeter accepteert de minst mogelijke manipulatie in het vinificatieproces. Dit betekent dat de kwaliteit van de druiven des te belangrijker is bij het bepalen van de kwaliteit van de wijn. Het doel van de meeste biologische wijnmakers is om eerlijke wijnen te produceren van de beste druiven: wijnen vol karakter die de bodem, het klimaat, de druivensoort en de handtekening van de wijnmaker weerspiegelen.
Duitsland grootste markt voor bio-wijn
In 2017 werd in Duitsland meer dan 120 mln liter biologische wijn verkocht (Bron: WEIN+MARKT, maart 2019), oftewel meer dan 23% van de wereldwijde verkoop. Duitsland is nog steeds de grootste markt voor bio-wijn, met Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk op de tweede en derde plaats. Met het oog op 2022 voorspelt de IWSR-studie Drinks International dat Duitsland de grootste markt voor bio- wijn zal blijven. Biologisch is ook een onderwerp van groeiende belangstelling voor de wijnbouw. Uit gegevens van het FIBL-onderzoek 2020 blijkt dat het totale areaal aan biologische wijnstokken wereldwijd sinds 2008 meer dan verdrievoudigd is, van 127.000 naar 422.000 ha in 2018.
Biologische wijnstokken zijn momenteel goed voor iets meer dan 6% van het totale wijnbouwareaal wereldwijd. In Duitsland en in Europa als geheel is dat 10%. In 2000 bedroeg het wereldtotaal nog slechts 1,3%. Spanje heeft met 113.419 ha (12,1% van het totaal) het grootste areaal biologische wijnstokken, terwijl Italië met 15,9% (106.447 ha) het grootste aandeel biologische wijnstokken heeft in het totale wijnbouwareaal. Frankrijk (biologisch: 12,6%), Spanje en Italië produceren nog steeds de grootste hoeveelheden wijn en ze zijn ook de grootste biologische wijnproducerende landen. Deze drie landen zijn samen goed voor 74% van het totale areaal aan biologische wijnstokken wereldwijd.
Bron: biofach.de