Götz Rehn is een groen pionier: hij heeft een belangrijke rol gespeeld in het populair maken van bio-producten in Duitsland. Een gesprek over het partnerschap met Migros en het nieuwe Alnatura-hoofdkantoor uit leem.
Het nieuwe hoofdkantoor van Alnatura ligt bij Darmstadt in de Duitse deelstaat Hessen op een voormalig terrein van het Amerikaanse leger. Nu werden de betonnen oppervlaktes daar verwijderd; dit moeten weides en biologische groententuinen worden. In het midden van het areaal staat het hoofdkantoor, een imposant gebouw. Voordat het gebouwd werd liet Alnatura speciaal een hagedissenkolonie verhuizen. Zulke details zijn kenmerkend voor bedrijfsoprichter Götz Rehn en zijn respect voor de natuur. Sinds vijf jaar verkoop Migros in heel Zwitserland zijn bio-producten.
Götz Rehn, uw nieuwe hoofdkantoor bestaat voor een groot deel uit leem. Waarom dit ongebruikelijke bouwmateriaal?
Leem heeft zich al duizenden jaren bewezen als duurzaam bouwmateriaal. Als er ooit geen Alnatura meer bestaat, kunnen de leemwanden eenvoudig vervallen en weer grond worden. We kunnen niet bio-producten ontwikkelen en tegelijkertijd ons hoofdkantoor in een betonnen kantoorgebouw onderbrengen. Het idee van duurzaamheid moet het gehele bedrijf doordringen.
Van waar stamt het vele leem dat voor de bouw nodig was?
Aan de ene kant uit de nabijgelegen regio's Odenwald en Eifel. We hebben echter ook een deel van de grond gebruikt die bij het enorme bouwproject 'Stuttgart 21' van de Deutsche Bahn is uitgegraven. Zo hebben we iets goeds gewonnen uit dit sterk omstreden bouwproject.
Bio is tegenwoordig een algemeen begrip. Wat verstaat Alnatura daaronder?
Onze producten bestaan voor 100 procent uit grondstoffen van gecertificeerde biologische telers, bijvoorbeeld Duitse Demeter-bedrijven. Bio betekent voor ons echter ook eenvoudige recepturen, oftewel weinig maar wel natuurlijke ingrediënten. Sommige soorten jam van Alnatura hebben bijvoorbeeld een fruitaandeel van 70 procent.
Desondanks horen Alnatura levensmiddelen in Zwitserland tot de goedkoopste bio-producten. Hoe is dat mogelijk?
We besparen niet op de ingrediënten, maar daarvoor in de plaats op reclame. En het gaat er ons ook niet om zo veel mogelijk winst te behalen. Alnatura behaalt slechts een bescheiden winstmarge van één procent. Op de beurs heeft het bedrijf dus geen kans.
Sinds vijf jaren horen Alnatura-producten tot het nationale assortiment van Migros. Waarom passen de twee bedrijven als partners bij elkaar?
Migros en Alnatura gingen beide van begin af aan voor het gemeenschappelijk belang, ze zetten de mensen in het middelpunt. Ik bewonder Migros-oprichter Gottlieb Duttweiler ervoor dat hij zijn bedrijf veranderde in een coöperatie en zo aan de Zwitserse bevolking schonk. Hij heeft in de naoorlogstijd veel producten voor armere gezinnen betaalbaar gemaakt. Ik ben er van mijn kant van overtuigd dat bio geen luxe mag zijn.
Was dat uw plan toen u Alnatura in 1984 oprichtte: wilde u bio-producten populair en betaalbaar maken?
Zo eenvoudig was dat niet. In het begin was voor mij slechts de opzet om iets zinvols voor mens en aarde te doen. Ik wilde een bedrijf oprichten dat niet tegen de natuur werkt, maar met de natuur. Zo kwam ik op biologische landbouw. Biologische landbouw is een weldaad voor de grond, het water en de lucht en biologische producten smaken goed. Ik wilde bio-levensmiddelen betaalbaar in supermarkten aanbieden. Maar er waren nog helemaal niet voldoende bio-producten om de verkoopschappen van een grote winkel te vullen. Zo gebeurde het noodgedwongen dat Alnatura eigen bio-producten ging ontwikkelen.
Toen u Alnatura oprichtte was bio nog een nicheverschijning. Raadde men u uw plannen af?
Ik werd van alle kanten gewaarschuwd dat dit niks kon worden. Maar succesvolle ondernemers zetten vaak alles in op een idee waarvan de tijd nog moet komen. In 2018 is Alnatura volgens een grote enquête van het instituut Forsa het populairste levensmiddelmerk in Duitsland - en dat reeds voor de derde keer op rij.
Was u er zeker van dat de Alnatura-producten ook goed ontvangen zouden worden door de Migros-klanten?
Ik was er van overtuigd, omdat de Zwitsers naar mijn ervaring waarde hechten aan solide kwaliteit en een groot milieubewustzijn hebben. In het begin moest ons assortiment natuurlijk echter in Zwitserland getest worden. We wilden ontdekken wat de Zwitsers lekker vinden. Onze sandwichspreads van groenten vond men aanvankelijk wat ongewoon, maar vervolgens kregen de Migros-klanten de smaak al snel te pakken.
Heeft uw assortiment zich omgekeerd ook veranderd door de presentie in Zwitserland?
Ja, in totaal 30 Alnatura-producten worden inmiddels in Zwitserland geproduceerd. Een voorbeeld is de basilicum-tomatensaus die bij Bischofszell Nahrungsmittel geproduceerd wordt. Verdere Zwitserse Alnatura-levensmiddelen zullen nog volgen.
Biologische levensmiddelen zijn tegenwoordig in Zwitserland en Duitsland al lang geen nicheproduct meer, maar zijn midden in de maatschappij aangekomen. Kan de vraag überhaupt nog verder toenemen?
Uw inschatting deel ik helaas niet: het marktaandeel van bio-producten in Zwitserland bedraagt 9 procent, in Duitsland zelfs slechts 5,2 procent. Over bio-producten wordt weliswaar veel in de media bericht, omdat voedingsthema's tegenwoordig veel aandacht wekken, maar de werkelijke verbreiding van bio-producten moet in de toekomst nog sterk toenemen.
En hoe wil u dat bereiken?
Ik reken hierbij op de overtuigingskracht van de consumenten. Wie eenmaal bio-levensmiddelen ontdekt heeft vertelt er met enthousiasme over tegen andere mensen en wordt zo ambassadeur. Belangrijk is het inzicht hoe veel goeds de biologische landbouw veroorzaakt – een gezonde grond, schoon grondwater, biodiversiteit. Biologische telers leveren ook een belangrijke bijdrage aan klimaatbescherming.
Voor u zijn bio-producten duidelijk altijd de eerste keuze. Hoe beslist u echter tussen bijvoorbeeld Duitse raapzaadolie uit conventionele teelt en geïmporteerde bio-raapzaadolie uit Kroatië?
Ik probeer altijd naar het totaalplaatje te kijken: het ideaal is voor ons bij Alnatura natuurlijk het product uit grondstoffen uit de lokale biologische landbouw. Als een bio-product geïmporteerd wordt, moet men alle voor- en nadelen zorgvuldig afwegen. De langere transportafstand spreekt er tegen. Maar een biobedrijf in een ander land kan daar nuttig zijn voor de natuur en waar mogelijk bijdragen aan eerlijke arbeidsomstandigheden.
De natuur is een belangrijk onderdeel van uw werk. Op welke plekken kunt u in uw vrije tijd ontspannen?
Bijvoorbeeld bij het zeilen op de Noordzee, waar ik de zilveren glans van de zee onder de laagstaande zon bijzonder bewonder. Ik ga echter ook graag wandelen in het Odenwald, dat loopt van Frankfurt tot aan Heidelberg. Hier is men in het weekend vaak helemaal alleen. Ik verbaas me er steeds weer over dat de Duitsers niet graag op zondag door het bos wandelen - dit in grote tegenstelling met de Zwitsers en Oostenrijkers.