Jaarverslag 2017 BD-Vereniging uitgebracht
Hoger onderwijs voor BD-Landbouw
Hoger onderwijs voor BD-landbouw
Rob van Haarlem werkt aan een master opleiding voor biologisch-dynamische landbouw. Op 16 juni is er op Kraaybeekerhof een kennismakingsbijeenkomst voor geïnteresseerde studenten. In september kan de opleiding starten. Luc Ambagts ging met hem in gesprek
In een wijk in aanbouw in Ede bezoek ik Rob van Haarlem (1949). We gaan naar zijn werkkamer op de eerste verdieping van het appartement in een gerenoveerd industrieel gebouw. Alles is nog nieuw, geschilderde metalen balken, witte muren achter de goed gevulde boekenkasten. We kennen elkaar uit de projectgroep waar we werken aan de start van hoger onderwijs voor biologisch-dynamische landbouw. "Vroeger, dan had ik een idee en dan dacht ik, dat ik moest hardlopen. Ik moest daar heel snel mee aan de slag, anders was een ander er mee weg. Maar nu weet ik dat gelijke observaties tot heel verschillend onderzoek en conclusies kunnen leiden. Ieder mens is uniek." Rob spreekt rustig, bedachtzaam, verhalend. "Een gesprek is voor mij altijd een experiment, want ik zeg wat, maar ik weet niet wat er dan terugkomt."
"Lef" is het onderwerp waar we het na een tijdje over hebben. "Breng jij je kinderen lef bij?", vraagt Rob me. Hij geeft zelf een voorbeeld met een verhaal over zijn platbodem, vier meter, met twee zijzwaarden en een roefje. Daarmee heeft hij zijn kinderen al vroeg leren zeilen. Later gingen ze ook naar een zeilschool in Friesland. "Daar moesten ze dan als 12, 13-jarige een groep jongere kinderen zelfstandig weer veilig aan wal zien te krijgen. Allemaal met zwemvestjes aan, maar toch. Dat is toch bijzonder dat ouders hun kind op die leeftijd aan zulke jonge mensen toevertrouwen."
Hoe kwamen we nou op lef? "Sta je me toe dat ik een 'proces-opmerking' maak?" had Rob me gevraagd. Geconcentreerd, maar als altijd met een lichte twinkeling, keek hij me aan. Ik had verteld over een boer die zijn bouwplan drastisch had omgegooid. En dat ik dan nieuwsgierig was naar hoe zo'n boer tot zo'n besluit was gekomen. Hij zette met zijn vraag het gesprek even stil. "Wat die boer heeft ontdekt, is voor die boer zelf interessant. Als je dat weer gaat bevragen, dan vind ik dat je in een cirkel ronddraait." Omdat mijn voorbeeld verzonnen was had het gesprek iets academisch gekregen. Ik liep er zelf in vast en was blij met de onderbreking. En toen kwam die zin op tafel: "Het gaat me niet zozeer om hoe die boer dat heeft besloten. Het gaat me om het overdraagbaar maken van het lef." "Hoe zei je dat nou precies?" vroeg Rob me. Nu schreef hij op het witte papier dat het hele gesprek voor hem had gelegen. "Het overdraagbaar maken van lef". Hij noteerde het consciëntieus. "Lef is voor mij zeilen met windkracht acht en de medezeilers vertellen waarom het nu niet anders kan én verantwoord is", is zijn reactie.
Lef kan een passend motto zijn voor de masteropleiding biologisch-dynamische landbouw. Want dat moet geen master of science worden, of een master of arts, maar een master van het eigen kunnen. Het gaat immers om de ontwikkeling van de mens waarbij de beroepspraktijk van de biologisch-dynamische landbouw, de wetenschap en de eigen ontwikkeling een gelijkwaardige plaats innemen. De BDmaster bestaat uit een oriëntatiefase en een vrij in te vullen fase, die uitmondt in een zelfgekozen onderzoek. Alles bij elkaar een programma van een jaar, eventueel te spreiden over een langere periode. "Stel dat je je in Wageningen hebt ingeschreven voor de master biologische landbouw die daar wordt gegeven, maar dat je daar iets in mist. Ik kan me voorstellen dat je dat aanvult met een zaterdag in de veertien dagen, een avond per week. Het vrije deel van de BD-master kan overlap hebben met wat je daar al doet. Voor het onderzoek zijn mensen te vinden, in Wageningen en daarbuiten, die daaraan mee willen werken." De opzet van de BDmaster is gebouwd op een individuele aanpak waarbij de studenten zelf hun studie organiseren en elkaar inspireren.
Op mijn vraag waar hij het vertrouwen vandaan haalt dat studenten, jong of oud, zoveel zelfstandigheid aan kunnen, zegt Rob. "Het studentenleven wordt ook door studenten georganiseerd. Er zijn mensen van die leeftijd die een bedrijf starten. Er kan veel goeds gebeuren als je het aan de mensen zelf overlaat." En dan vertelt hij een verhaal uit het begin van zijn academische loopbaan. Hij werkte als promovendus met verschillende soorten vissen op het zoölogisch lab in Nijmegen. Studenten kwamen bij hem voor hun afstuderen. "Dat was omdat ze je ergens gezien hadden, omdat je ze een keer geraakt had, omdat ze iets met die vissen wilden; eigenlijk weet ik dat niet. Ik zei altijd: kijk eerst maar eens veertien dagen rond. Zo kwam Ben op een dag. Ben speelde in een band, met het nachtleven dat daarbij hoort. Hij kon geweldig goed tekenen. Daar wilde hij iets mee. Ben vroeg of hij vanaf 12 uur tot 8 uur 's avonds mocht werken. Dan moet je dus iets met de portier regelen." Die ongebruikelijke werktijden sloten precies aan op het moment van eieren leggen van een van de vissensoorten. "Dan kwam Ben met zijn rode ogen van de vorige avond om twaalf uur op het lab en ging zitten tekenen. Die vroege embryonale ontwikkeling, van 1, 2, 4, 8 tot 128 cellen kon hij in kaart brengen. Stapels tekeningen. En eerlijk gezegd, het plan was juist om aan deze fase geen, aandacht te besteden. Natuurlijk heb ik hem gezegd waar hij op moest letten. Dat onderzoek hebben we samen gepubliceerd. Want als je afgaat op die ene onderzoeker uit 1880 die daar mee bezig geweest is, en die ene uit 1935, dan blijkt dat er nog veel te ontdekken valt."
"Wat is je drive om dit project op te pakken?", vraag ik. "De biologisch-dynamische landbouw is een goede manier van omgaan met de natuur en met elkaar. Dat werkt helend, ook via de producten die je levert. Het gaat niet alleen over voeding, het is veel breder. Zoiets als de 'kracht van de nacht' waar Volkert Engelsman bij de Winterconferentie in Dronten over sprak. Als ik muziek maak, kan ik nooit weten wat al mijn vingers moeten doen. Dan is overduidelijk dat er zoiets als intuïtie is. Het gaat om het persoonlijke, dat je iets van jezelf laat zien. Meesterschap is in vertrouwen omgaan met het onbekende dat zich later openbaart."
Klik hier voor de digitale versie van het jaarverslag.
Voor meer informatie: www.bdvereniging.nl