Acht jaar geleden trok een teeltbericht van CZAV over luzerne de aandacht van Lies Hage. Het gewas – gebruikt als veevoer – is een goede bodemverbeteraar, en de agrarische coöperatie besloot daar werk van te gaan maken. Ze maakte afspraken met groenvoerdrogerij Timmerman in Kortgene. Hage: "De wortel van luzerne kan tot 120 centimeter diep gaan. Die diepe doorworteling is waar elke akkerbouwer naar op zoek is, in een tijd dat de machines voor op het land steeds zwaarder worden. De grond blijft losser, wat voor de planten een betere water- en zuurstoftoevoer oplevert. Bovendien onttrekt luzerne stikstof aan de lucht en zet dat zelf om, zodat het niet nodig is om kunstmest te strooien. En dat in een tijd dat je elke gram moet verantwoorden!"
Financieel was de luzerneteelt in die tijd niet aantrekkelijk, het saldo was laag. "CZAV wilde dat op het niveau brengen van graan." Er werd overeengekomen dat de teler van Timmerman per teeltjaar een vast bedrag per hectare ontvangt, en daarnaast de zogenaamde tarwebijlage. Op basis van de gemiddelde opbrengst van de verschillende soorten tarwe én de gemiddelde poolprijs van CZAV wordt een hectareopbrengst berekend. Van het verschil daarvan met het referentiebedrag wordt vijftig procent genomen, en dat is de tarwebijlage. "Daardoor kwam de concurrentiepositie van het gewas in een heel ander licht te staan." Inmiddels wordt op Tholen en Sint Philipsland 370 hectare geteeld.
Vergroening
Lies Hage kent luzerne uit zijn jeugd, toen het gewas in het bouwplan zat omdat het hooi als eiwitrijk voedsel diende voor de werkpaarden op de boerderij. "Toen de drogerij in Scherpenisse kwam, werd mijn vader er lid van. Hij leverde de luzerne, en nam de bix af, waarbij hij dan ook droogloon betaalde", kijkt de agrariër terug naar het verleden. Naar de tijd dat er overal dergelijke drogerijen waren, vaak als coöperatie. Nu zijn er nog vijf over in ons land, waarvan Timmerman de enige is in het zuidwesten. "Het is een familiebedrijf dat al 113 jaar bestaat. Het exporteert bix naar onder meer Japan, maar zet ook kleine pakjes hooi af in dierenwinkels ten behoeve van konijnen, marmotten en dergelijke." Gezien zijn leeftijd – Hage is zeventig – de gezondheid en het ontbreken van een opvolger hebben Hage en zijn vrouw zich nadrukkelijk gebogen over de toekomst van het bedrijf. Dat is 55 hectare groot, inclusief twaalf hectare in de Geertruidapolder waar in de toekomst woningbouw is voorzien. "Die oppervlakte is aantrekkelijk om het biologisch te exploiteren." Omdat bij de teelt van luzerne gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest overbodig zijn, voldoet de maatschap aan de voorwaarden voor biologische landbouw. Daar komt bij dat het gewas past in de verplichte vergroening die de akkerbouw is opgelegd. "Bij een areaal van honderd hectare moet vijf procent vergroening toegepast worden, bijvoorbeeld door middel van een groenbemester. Luzerne telt daarin voor zeventig procent mee", legt Hage uit. "We zijn al jaren Global GAP gecertificeerd, maar dat stopt dit najaar. In plaats daarvan komt Skal, de certificeringsorganisatie voor biologische productie." Recent is daarvoor een inspecteur langs geweest op het bedrijf. Door het nieuwe certificaat verdubbelt de financiële opbrengst van het gewas, zegt Hage. "In de markt bestaat een groot tekort aan biologische luzerne." Volgens het plan van de familie Hage wordt het product in 2016 nog normaal afgezet, is 2017 een overgangsjaar en zal 2018 volledig biologisch geproduceerd worden.Biodiversiteit
Een groot voordeel is, dat na het zaaien van luzerne geen grondbewerking meer nodig is. De bodem krijgt rust. Temeer omdat het een meerjarige teelt is. "Wij willen het drie jaar, of misschien langer, laten groeien." En het gewas groeit zo snel, dat onkruid geen kans krijgt en verdrongen wordt. Hage: "Heb je de eerste snee gemaaid, dan is er vier tot zes weken later een tweede snee. En door de hergroei zoeken de wortels het nóg weer dieper. Ik verwacht er dan ook een grotere CO2-binding door." Luzerne wordt voor 1 september gezaaid, waarna eind mei de eerste snede komt. "Het moment van zaaien is een kwestie van fingerspitzengefühl. Dan komt het op vakmanschap aan." Het gewas kan niet tegen onder water staan. De huiskavel is dit jaar op 21 april ingezaaid, in niet-geploegde grond bedekt met een groenbemester. "Het groeit wonderlijk snel, eind juni verwachten we de eerste snede." Oogsten gebeurt in overleg met de afnemer, waarbij de boer een beslissende rol heeft. "Aan de hand van lokale weergegevens probeer je het juiste moment te bepalen. Dat de grond voldoende droog is om spoorvorming te voorkomen, en dat het gewas op het land gespreid kan worden om te drogen." Timmerman komt met oogstmachines en een hakselaar, en containers om de oogst in af te voeren. Hage heeft nauwelijks nog machines nodig en heeft het gros dan ook inmiddels opgeruimd. De agrariër heeft ook geen transportkosten meer, zodat hij het milieu minder bederft, zegt hij. "En de natuur reageert positief op luzerne. Bijen en andere insecten zijn dol op de blauwe bloempjes. Als leek heb ik de indruk dat de biodiversiteit er door toeneemt."Bron: Eendrachtbode (30-06-16) via CZAV