Both ENDS, IUCN NL, Natuur&Milieu, Solidaridad, Wetlands International en het Wereld Natuur Fonds (WNF) roepen de varkens-, pluimvee- en veevoersector op hun afspraken na te komen. Nederland is na China wereldwijd de grootste importeur van soja, die vooral wordt verwerkt in veevoer. Om ontbossing en schending van mensenrechten bij de teelt tegen te gaan, ondertekenden de bedrijven eind 2011 een convenant waarin zij afspraken vanaf 2015 alleen nog soja te gebruiken met het certificaat van de Ronde Tafel voor Verantwoorde Soja (RTRS). Maatschappelijke organisaties hebben jaren met de vee- en vleesindustrie samengewerkt om dit te bereiken. De overheid stelde 3,5 miljoen euro beschikbaar via het Initiatief voor Duurzame Handel (IDH).
Convenant niet naleven
Toch schrijft Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland namens de pluimvee- en varkensvleessector aan staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken dat zij de afspraken voor met name de export van dierlijke producten niet meer nakomt. Ook de veevoerbedrijven willen het convenant niet naleven. Als reden geven de bedrijven het achterblijven van de buitenlandse marktvraag op en de meerprijs voor verantwoorde soja. Dat is vreemd, omdat in het convenant juist is afgesproken dat Nederland het voortouw neemt in verduurzaming van de soja-inkoop.De meerprijs –circa 2 euro op een ton soja à raison van circa 400 euro- kan ook geen reden zijn. Een ton verantwoord geteelde soja is slechts 2 euro duurder dan soja waar mogelijk waardevol bos voor is gekapt of arbeiders voor zijn uitgebuit. Dat betekent dat een ei van een kip die is gevoerd met verantwoorde soja slechts 0,01 eurocent duurder is. "Dat verantwoorde soja te duur is, is dus geen argument", zegt Sandra Mulder van het Wereld Natuur Fonds (WNF). "De Nederlandse zuivelindustrie bewijst dat het bedrijfsleven wel degelijk verantwoordelijkheid kan nemen. Die sector gebruikt sinds 1 januari alleen nog veevoer met verantwoorde soja, óók voor hun exportproducten."
Halfslachtig initiatief
De varkens-, pluimvee- en veevoersectoren scharen zich nu achter een halfslachtig initiatief van FEFAC, de Europese koepelorganisatie voor veevoerproducenten. "Deze koepel is bezig op eigen houtje alternatieve criteria voor de soja-import op te stellen. Die zouden zogenaamd leiden tot verduurzaming, maar bieden veel minder waarborgen dan RTRS en staan feitelijk nog steeds ontbossing toe", zegt Gert van der Bijl van Solidaridad.Soja wordt voornamelijk geteeld in Zuid-Amerika. Door de explosief gestegen vraag is al een gebied ter grootte van Duitsland aan bos en savanne in de Amazone en de Cerrado verwoest. Grote delen van het leefgebied van bijvoorbeeld de jaguar en de reuzenmiereneter zijn verdwenen. Ook verdrijft grootschalige sojateelt kleine boeren van hun land, terwijl de sojabedrijven nauwelijks werkgelegenheid bieden. De Europese Commissie heeft berekend dat het Europese sojagebruik tussen 1990 en 2008 tot een verlies van ruim 4 miljoen hectare bos (de oppervlakte van Nederland) in Zuid-Amerika heeft geleid. Het einde is nog niet in zicht. Verwacht wordt dat de sojateelt door de sterke stijging van vlees- en zuivelconsumptie tot 2050 wereldwijd nog eens verdubbelt.