De wet en de praktijk
In het Europees Octrooiverdrag (artikel 53b) staat dat planten- en dierenrassen én essentieel biologische processen voor het maken van planten en dieren niet octrooieerbaar zijn.Dit lijkt duidelijke taal. Toch wordt in de praktijk wel degelijk octrooi verleend op klassiek veredelde gewassen en kunnen ook de zaden, vruchten en planten van deze gewassen geclaimd worden als een uitvinding.
Twee belangrijke voorbeelden hiervan zijn het octrooi op tomaten die minder vocht bevatten en het octrooi op broccoli met een hoog gehalte aan gezonde inhoudsstoffen. Ook het octrooi van Syngenta op insectenresistente rode paprika's, dat Bionext van tafel wil hebben, is hier een voorbeeld van.
Actievoerders bij de rechtbank.
Wat zeggen tegenstanders?
Tegenstanders van dit soort octrooien wijzen er al jaren op dat uit een verbod op het octrooieren van klassieke veredeling (het proces) logischerwijze volgt dat ook de planten en zaden die daaruit voortkomen (de producten) niet octrooieerbaar zijn. Anders stelt het verbod immers niks voor.Om duidelijkheid te krijgen over deze juridische kwestie (met grote maatschappelijke impact) is deze vraag voorgelegd aan de hoogste instantie binnen het Europees Octrooi Bureau voor dit soort vragen: de Grote Kamer van Beroep.
Impressies hoorzitting 27 oktober 2014
Tijdens de hoorzitting kwamen alleen de octrooihouders van het broccoli octrooi en van het tomatenoctrooi aan het woord én de bedrijven die bezwaar hebben gemaakt tegen deze twee octrooien (de opponenten). Daarnaast mochten de vertegenwoordigers van het Europees Octrooibureau hun visie toelichten.Alle andere belanghebbenden, zoals de coalitie No patents on Seeds waar Bionext deel van uitmaakt, en ook Plantum NL (de Nederlandse brancheorganisatie van de zaadbedrijven) hadden eerder al een schriftelijke inbreng geleverd.
Opvallend was dat alle sprekers op de hoorzitting het eens waren. Zowel de octrooihouders als beide opponenten spraken zich uit vóór het octrooieren van producten van klassieke veredeling.
Argumenten die ze daarvoor aanvoerden waren bijvoorbeeld:
In Artikel 52 van het octrooiverdrag staat dat octrooien verleend moeten worden op alle gebieden van technologie. Dit geldt dus ook voor de plantenveredeling.
Bij de productie van elke commerciële plant wordt ergens in het proces klassieke verdeling gebruikt, ook bij GMO's.
Artikel 53b gaat over processen (essentieel biologische) én over producten (planten en dierenrassen). Deze twee zaken moeten gescheiden blijven.
Als een proces niet inventief en nieuw is (zoals klassieke veredeling) betekent dit nog niet dat hetzelfde geldt voor het product.
Je moet onderscheid maken tussen de vraag of iets octrooieerbaar is (de uitvinding) en de vraag of iets onder de reikwijdte van de octrooibescherming valt (de planten, zaden en vruchten).
Politieke uitspraken
Sommige uitspraken waren meer politiek van aard. Zo pleitte de advocaat van de Limagrain Groep voor een veredelingsvrijstelling binnen het octrooirecht. Ze zei er meteen achteraan dat dit niet iets was wat binnen het Europees Octrooiverdrag geregeld kon worden, maar dat het wel belangrijk was om te noemen. Ze pleitte er dan ook voor dat de Grote Kamer hierover iets in haar uitspraak zou opnemen.Het meest hoopgevend waren de kritische opmerkingen en vragen van een van de leden van de Grote Kamer van Beroep; de heer Floyd.
Hij wees erop dat we wel mooie theoretische discussies over het verschil tussen proces en product konden houden maar dat de octrooiaanvrager in de praktijk het verbod op klassieke veredeling eenvoudig kan omzeilen door niet het proces, maar het product te claimen als uitvinding.
De advocaat in de tomatenzaak betoogde dat er een wezenlijk verschil is in de beoordeling van een procesclaim en een productclaim, maar dit was niet overtuigend.
En op de vraag: kunt u een voorbeeld noemen van een proces claim die niet kan worden omgezet in een productclaim? Antwoorde de vertegenwoordiger van het Europees octrooi bureau 'Nee, daar kan ik geen voorbeeld van geven'.
De verwachting is dat de Grote Kamer van Beroep over ongeveer drie maanden uitspraak doet.
Bron: Bionext