"De aarde is ons niet toevertrouwd. Wij zijn toevertrouwd aan de aarde."

In het VN- Handvest van de Aarde, 1992 staat: 'Elke levensvorm, is uniek en heeft, onafhankelijk van zijn waarde voor de mens, recht op respect.' We weten het; na planten en dieren, vissen en vogels, toen pas kwam de mens op aarde. We weten dat groei natuurlijke grenzen heeft. Toch willen we in de landbouw meer van de gewassen vergen dan ze van nature kunnen opbrengen, door veel meststoffen en chemicaliën te gebruiken. Ondanks erkenning dat ziekten en plagen ermee niet zijn te voorkomen gaat de grote meerderheid er toch nog mee door. Deze keuze hangt af van inzicht, sociale invloed, gedragspatronen, leerstelligheden, het op 'zeker' willen exploiteren. Toch zijn de ervaringen dat dit geregeld niet altijd gelukt. En dit onhoudbaar is uit de optiek van duurzaamheid.

Bij de heroriëntering van de Europese financiering voor de landbouw doen zich nu twee visies gelden. Hoe het was vind ik niet steekhoudend. Hoe meer vergroening en duurzaam boeren en tuinieren samen zal gaan worden beloont. We weten dat groei natuurlijke grenzen heeft. Meer produceren en verleiding– middels verderfelijke reclame – in plaats van natuurlijke behoeften laten spreken en als basisbeleid hanteren heeft geleid tot over- globalisering, verspilling van voedsel, lange transport en bewaarkosten, en in feite een onnodig hogere kostprijs dan in het voorzien met meer lokaal voedsel. Als we dat eens meer zouden nagaan en erkennen.

In Duitsland behoort de drijfmest bovengronds te worden uitgereden, om niet het bodemleven te schaden. Terwijl in Nederland het moet worden geïnjecteerd, om de uitstoot van stikstof niet te hoog te doen oplopen. Als de mest van goede kwaliteit is, er in kringlopen wordt gewerkt is er natuurlijk geen probleem om het bovengronds uit te doen rijden.

Het braak laten liggen van grond (ondanks mijn naam!) zoals in de voorstellen van het GLB staat, lijkt mij onverstandig. Altijd kan grond zich door gewascultures verrijken. Het zijn de combinaties en werkwijzen die daarin bepalend zijn om veel winst mee te brengen.

Een prachtig voorbeeld is het bericht in de laatste Nieuwe Oogst over de ketenorganisatie Bionext. Staatssecretaris Henk Bleker heeft aldaar gezegd dat biologisch ondernemen volwassen is geworden en de overheid daarom deze verduurzaming zal blijven steunen.

Na de oorlog is landbouwsubsidie ontstaan voor het zeker stellen van een voedselpakket. - Daarbij zijn overigens de groenten en sierteelt nooit bij betrokken. - Ondanks dat ik mij daarin kon vinden was het ook protectie. Nog mag protectionisme worden afgewogen, als meer gericht lokaal zal worden geproduceerd en er een gerichtheid van bestemming vooraf mee wordt opgebouwd. Daar kunnen we de supermarkten op aanspreken. Zelf nemen ze te weinig initiatieven. En laten wij beseffen dat wanneer een investering niet het rendement oplevert dat je verwacht, het een indicatie is dat je aanpak verkeerd is.

Vijfentwintig jaar geleden heb ik gepleit om ook een wortel, aardappel en/of ui in het Max Havelaar model op te nemen. De toen bestaande standsorganisaties zagen dit helemaal niet zitten. En u weet wat nu de prijzen van uien en aardappelen zijn: Om te huilen. Nog is dit eenvoudige voorwaardenconcept van fairtrade, idem als MH.- waardevol. Het zou bij de huidige enorme lobbyactiviteiten (waar ik op zich van schuw) kunnen worden ingebracht.

Het is ook geschikt voor elke ondernemer om meer vooraf bestemming te vinden van zijn producten. Dit sluit aan bij de mening van Henk van Gerven om een verbod op de verkoop van producten met verlies te bewerkstelligen. We zijn van elkaar afhankelijk. En onrecht heerst nog, maar er kan recht worden gedaan. Misschien zelfs wel meer dan ik (en u) denken.

Wil Braakman, Schagen - tuinder en agrarisch adviseur, [email protected]