"Honger is geen technisch probleem"

Met haar mening dat honger met technologie en overleg met enkele grote multinationale ondernemingen is op te lossen, miskent Gerda Verburg de aard van mensen.

Nu Verburg vertegenwoordiger bij de FAO is geworden zou een meer deskundige visie ten goede komen van diegenen die honger lijden, werkeloos en ellendig leven. Ik ben geschrokken van haar opmerkingen hierover in Nieuwe Oogst van 25 juni, in het interview door journalist Marc van der Sterren.

De beperkte oppervlakte aan cultuurgrond, de locatie en de bevolking die het betreft dienen in haar overwegingen te worden betrokken. Immers; het meest gunstige en strevenwaardige is dat met zo veel mogelijk kringloopprocessen, met grond, gewassen en dieren, geprobeerd wordt genoeg voedsel te verbouwen.
Toch komen er uit ellende steeds meer mensen naar de steden, waar hen een al even ellendig bestaan wacht in de sloppenwijken. Terwijl er met perspectief op werk in de eigen omgeving en het ter plekke voorzien in levensbehoeften juist toekomst kan ontstaan voor de bewoners van het platteland. Dat vraagt een zeer zorgvuldige hulp. En het gebeurt ook. Van onder op. Kleinschalig en vaak zonder hulp van de FAO.

Technieken zijn zelden een oplossing voor de honger. Neem de ploeg. De ploeg is oorspronkelijk geen uitvinding om de grond te keren. Dat wordt zelfs nu in Nederland ingezien. Meer akkerbouwers cultiveren en spitten de grond waardoor ze bouwen aan humusverhoging, meer geschikte structuur en rijker bodemleven. En het bespaart energie. Het wordt zelfs gepropageerd en begeleid door DLV.
De ploeg maakt een voor. Daarin kan worden gezaaid en gepoot. Met een volgende voor wordt de eerste gesloten. Recent heb ik dat nog in Perú en Nicaragua gezien.

Kunstmest, amper twee eeuwen oud, geeft geen oplossing voor gezonde voeding. Daar mag en kan niet blijvend op worden gebouwd. Met een Nederlandse handelaar in kunstmest in Ethiopië informeerden wij elkaar over onze visie van het optimaal voorzien van voedsel in de grond. Hij is nu zijn mening aan het bijstellen. Iets wat hij nooit eerder inzichtelijk had ingezien. Hij wil primair organisch mest propageren en verhandelen. En aanvullend enige kustmest gaan adviseren. Een grote sprong op weg naar beter mogelijke landbouw is hij ingegaan.

Ik ken in dit kader veel mensen die eerst in hun leven chemie en kunstmest hebben verkocht, maar door ervaringen en verworven inzichten zich een geheel tegengestelde visie eigen zijn gaan maken. En dat de natuur aanwijzingen geeft optimaal bodemleven te bereiken.

José Lutzenberger is zo iemand. Na zijn koerswijziging is hij nog minister van landbouw in Brazilië geweest en adviseur van de regering. Maar de tegenkrachten die hij ondervond waren enorm. Toch zal zijn visie en ervaring nooit in vergetelheid geraken.

Zo is ook Henk, destijds wonend in Egypte, wereldkampioen met het verkopen van DDT in Afrika geworden. Maar hij heeft zo veel ecologische schade waargenomen dat hij nu een voorvechter is van ecologisch landbouw.

Olivier de Schutter heeft met anderen een VN-rapport geschreven, waaruit blijkt dat organische landbouw het beste perspectief biedt. Dat kan je niet zomaar afdoen met hem het beste toe te wensen, mevrouw Verburg. Feiten spreken. En die kun je met objectiviteit vergaren. Dat is openlijk en serieus gedaan.

Volgens sommige schattingen verbouwen we nu al voor 10 miljard mensen een dagelijks voedselrantsoen. Maar naast criteria als distributie, prijsvorming en invloed van de handelsketen zou ook een substantiële waardering voor de boeren erkend moeten worden. Dat ontbreekt echter.

Huidige marktmodellen hebben hun tijd gehad. Ongeveer elke acht jaren behoeft dit radicale vernieuwing. Daar is een WTO niet toe in staat, omdat zij persoonlijke en regionale belangen, tegenstrijdig aan elkaar, verdedigt.

Het Europese landbouwbeleid heeft wel enig instrumentarium en politieke mogelijkheden hiervoor. Maar komt snel in conflict wanneer zij de collegaboeren wereldwijd niet blijft steunen en helpen voor een eigen autonoom bestaan.

Milieufactoren zullen wij meer en meer positief dienen te integreren. Dan zijn ze een zegen voor de maat van onze behoeften en de draagkracht van de aarde. De boeren willen dit wel. Maar de beloning voor hun producten, de communicatie met handelsbedrijven kan nog veel winstslagen maken.

En rest mij nog in overweging te geven, dat wij nu in Europa elke dag 50.000 ton voedsel vernietigen. In Italië is dat bijvoorbeeld 4000 ton. Het mag grotendeels niet eens gebruikt worden als diervoeder, omdat de angst is toegeslagen. Verklaarbaar, omdat er zo’n grote massa aan dieren en gewassen wordt geproduceerd.
Het ondergaat veel transporten en bewerkingen. Ondanks technische goed mogelijke registratie en administratie blijft niet alles traceerbaar. Laten wij ons meer bewust gaan gedragen naar de maten van voedselbehoeften, landcapaciteiten en arealen.

De jeugd oriënteert en schoolt zich internationaal meer en meer. Met een emigratie van jonge mensen zou meer nog als vanuit overheidorganen veel leven aan de basis kunnen worden verbeterd. Gelukkig is de FAO hiermee ook, zij het nog wat theoretisch, actief.

Veel vakantielanden hebben plaatsen als oases voor leven. Veel meer ideaal dan te wonen in een betonnen flat in een stad. Radicale bewuste keuzes tot dienen aan elkaar bieden in deze zorgelijke wereld de beste uitgangspunten. Een aantal ex medewerkers van grote bedrijven hebben de moed daarvoor opgebracht. En er zullen er meer zijn, die ik niet ken.
 
Wil Braakman, Schagen