Cocktail van middelen
In totaal zijn 14 verschillende pesticiden aangetroffen in boerenzwaluwen: vijf insecticiden, vier fungiciden, drie herbiciden en twee biociden (zie 1). Het insecticide DDT kwam het meeste voor: het werd in 93% van de monsters gevonden, gevolgd door het insecten werende middel DEET in 22% van de monsters. In de meeste eerdere studies worden vooral 'klassieke' pesticiden gevonden die al lang niet meer zijn toegelaten (zoals DDT) of alleen nog als biocide (permethrin).Gevaarlijk?
De gemeten concentraties zijn over het algemeen kleiner dan 0,1 mg/kg. In vier gevallen was de concentratie hoger met de hoogste waarde voor het insecticide DDT: 1,9 mg/kg. In de volwassen vogel zijn de hoogste concentraties DDT, permethrin en tembotrione aangetroffen. Deze stoffen lijken op te stapelen gedurende het leven. Het blijkt uit de literatuur dat de gevonden waarden van DDT geen acuut vergiftigend effect hebben op de boerenzwaluw.Verboden middelen
DDT en hexachloorbenzeen zijn al sinds de jaren 70 van de vorige eeuw verboden in Nederland. De insecticide novaluron heeft zelfs nooit een Europese toelating gehad, maar is wel in landen in Afrika toegelaten. Waarschijnlijk heeft de boerenzwaluw het middel in Afrika binnen gekregen. Van DDT is bekend dat het nog op allerlei plekken in het Nederlandse milieu voorkomt omdat het niet of nauwelijks afgebroken wordt. Hexachloorbenzeen wordt ook nog aangetroffen in oppervlaktewater. Het is niet te zeggen waar de boerenzwaluw met deze stoffen in aanraking is gekomen.Waar komen de pesticiden vandaan?
De meeste pesticiden komen waarschijnlijk via het voedsel, insecten, in de zwaluwen terecht. Insecten komen in aanraking met middelen gebruikt in landbouwgewassen. De route via vliegenbestrijding in de stal lijkt aannemelijk. Ook pesticiden in het water kunnen een bron van besmetting zijn via drinken of doordat insecten als larve in het water leven en als volwassen rondvliegen.Ook het nestmateriaal, grond, veren en haren of houtverduurzamingsmiddelen in de balken waarop de nesten zitten in de stal, zijn mogelijke besmettingsroutes. Via de moedervogel komen pesticiden in de eieren terecht. Zie het onderstaande figuur van de contaminatieroutes (klik hier voor een uitvergroting).
Boerenzwaluw als bio-indicator?
Er zijn weinig recente metingen van pesticiden gedaan in vogels in Nederland of Europa. Dit onderzoek laat zien dat een groot aantal stoffen wordt gevonden in boerenzwaluwen. Screening van insectenetende 'boerenlandvogels' op pesticiden geeft een beeld van de (ongewilde) verspreiding van pesticiden. De boerenzwaluw is een goede kandidaat om deze verspreiding beter in kaart te brengen.1. In totaal zijn de volgende stoffen gevonden in boerenzwaluwen: insecticiden (cyflutrin, DDT, dimethoaat, novaluron en permethrin); fungiciden (bitertanol, fluazinam, fluxapyroxad en hexacloorbenzeen); herbiciden (chloorprofam, MCPA en tembotrione); biocide (DEET) en de synergist (piperonylbutoxide). Monsters van de boerenzwaluw betreffen niet-uitgekomen eieren, dode jonge vogels en één volwassen zwaluw en zijn verzameld in Friesland, Gelderland, Zuid-Holland en Limburg door een groep boerenzwaluw ringers.
Klik hier voor het rapport.