Zwaard van Damocles boven reddingsplan De Boterbloem?

Het jarenlange geschil tussen De Boterbloem en GEM Lutkemeer/SADC nadert zijn climax. Met het kortgeding van vandaag lijkt een doorbraak nu in zicht. GEM Lutkemeer geeft aan haar verantwoordelijkheid te willen nemen om landbouw en ecologie goed in het nieuwe bedrijfsterrein in te passen. Beide partijen hebben herhaaldelijk met elkaar om tafel gezeten om te inventariseren in welke vorm het biologische akkerbouwbedrijf kan worden voortgezet. Terwijl de bruikleenovereenkomst van de boerderij al ruim drie maanden geleden is verstreken, komt de knoflook op de velden alweer op. 

Eigenaar Trijntje Hoogendam zegt dat er sinds 1993 geen dag voorbij is gegaan zonder in het verweer te hoeven treden. "Sinds die periode hebben we al de nodige strijd geleverd tegen de komst en uitbreidingsplannen van een begraafplaats, transferium en een golfveld. En nu dus een bedrijventerrein. Het lijkt misschien een rare hobby, maar we hebben plezier in ons bedrijf en genieten van de schoonheid van de omgeving. Dat vormt voor ons de rode draad om er volledig voor te gaan."

Op 1 november 2017 liep de bruikleenovereenkomst met De Boterbloem af. Vanaf dat moment hoopte de gebiedsontwikkelaar de grond op het terrein te kunnen onderzoeken. "Feitelijk zit de Boterbloem onrechtmatig op onze grond", zegt Peter Joustra, projectdirecteur van GEM Lutkemeer, die Businesspark Amsterdam Osdorp ontwikkelt. "De Boterbloem heeft verhinderd dat onze onderzoekers het land op konden." Dat is een van de zaken die in het kortgeding behandeld zullen worden. "Bij de eerste zitting heeft de eigenaar van De Boterbloem wel toestemming gegeven voor onderzoek het land te betreden." Dit vindt op donderdag 8 februari plaats, daags na het kortgeding. Het moment waarop de gebiedsontwikkelaar hoopt de impasse te doorbreken en de eerste schreden richting het definitief bouwrijp maken van de grond te kunnen zetten.

Peter stelt meerdere alternatieven te hebben geboden om de bedrijfseconomische activiteiten van het akkerbouwbedrijf elders voort te zetten. Het betreft vier vanuit de provincie Noord-Holland aangeboden percelen in een gebied tussen Amsterdam en Haarlem. "Op die locaties kan De Boterbloem op biologische wijze invulling blijven geven aan de akkerbouwwerkzaamheden. Dat voorstel ligt op tafel." 

Toch ziet Peter het somber in. "We hopen oprecht dat we eruit kunnen komen. En dat De Boterbloem op de korte termijn een andere rol op het Business Park zal vervullen, maar dat lukt alleen als de oplossing binnen de kaders van het bestemmingsplan wordt gezocht. Deze koers is inmiddels meer dan tien jaar geleden al ingezet. Let wel: het is en blijft onze ambitie om de integratie tussen landbouw en ecologie binnen het Business Park een passend vervolg te geven. Bij een ander Business Park is areaal beschikbaar gesteld voor de teelt van olifantengras en daar hebben we destijds gezien dat groenbeheer prima multifunctionele doeleinden, buiten de esthetische alleen, kan dienen. Die lijn hopen we hier voort te zetten. Binnen onze circulaire ambitie wordt er écht wel goed gekeken naar de inpassing van de Boterbloem."

Trijntje erkent dat GEM Lutkemeer met meerdere alternatieven over de brug is gekomen, waaronder percelen in Haarlemmermeer en Spaarnwoude, maar maakt zich zorgen over de praktische invulling die daaraan gegeven wordt. Voor de boerin is de termijn van de nieuwe overeenkomst en de inzetbaarheid van de grond van doorslaggevend belang, vooraleer zij daadwerkelijk spijkers met koppen wil slaan." Peter zegt geen inhoudelijke uitspraken te kunnen doen over de invulling van deze randvoorwaarden. "De provincie biedt deze alternatieven aan en weet dat er een definitieve oplossing moet komen. Daarmee neem ik aan dat de percelen voor langere tijd beschikbaar zijn. De Boterbloem kan nu op eigen initiatief met de provincie in gesprek gaan om de spelregels op te stellen. Wij hebben alvast de locaties in kaart gebracht en de eerste contacten gelegd. De bal ligt voor het doel, maar het is aan De Boterbloem om die er zelf inschieten."

Als tegenbod kwam De Boterbloem met het zogeheten Plan Akkerbouw. Het plan beoogt een win-winsituatie voor alle betrokken partijen te creëren: de ontwikkeling van een bedrijventerrein met behoud van het polderkarakter en een deel van de akkers. In het voorstel blijft ecologische zorgboerderij De Boterbloem 8 hectare grond behouden voor biologische akkerbouwactiviteiten. Aan dit plan liggen een aantal uitgangspunten ten grondslag, waaronder het behoud van de historische akkers. "Het kavelpatroon en zichtlijnen geven een goed beeld van de agrarische activiteiten zoals deze eind 19de eeuw rondom Amsterdam plaatsvonden. Dit is nergens in de stad nog te zien, behalve in de Lutkemeerpolder", zo is te lezen in het plan.

In een begin februari uitgestuurd persbericht geeft De Boterbloem een situatieschets van haar plan: "Deze invulling biedt ontwikkelaar GEM Lutkemeer een unieke kans om een innovatief en circulair bedrijvenpark te ontwikkelen in een écht groene setting. Op de akkers komen wandelpaden en zit- en picknickplekken, waar werknemers zodoende tijdens de lunchpauzes – maar ook voor en na het werk – een inspirerende wandeling over de akkers kunnen maken." De insteek hiervan is dat ook het vestigingsklimaat daarmee aanzienlijk verbetert. "Groen werkt immers rustgevend en stressverminderend. Ook blijft de maatschappelijke functie van De Boterbloem behouden. En dat is zorg bieden aan kwetsbare Amsterdammers in een prikkelarme en laagdrempelige omgeving." 

Peter reageert hierop dat het voorstel om de huidige akkers van 8 hectare op dezelfde plek in gebruik te houden, geen realistische doelstelling is. "Binnen het bestemmingsplan is dat niet inpasbaar. Dat biedt plek voor zo'n 7 hectare groen. De beschikbare kavels zijn door het hele plan verweven en kunnen alleen binnen de groenkaders van het plan worden verdeeld."

De Boterbloem neemt eventuele twijfels over de houdbaarheid van haar zelf geopperde plan op voorhand weg door te benadrukken voldoende economische en ecologische draagkracht te hebben. De boerderij verwacht voldoende inkomsten te genereren om de reguliere landbouwpacht van de grond die dit plan omvat te bekostigen. In het tegenbod stelt ze ook voor het beheer van het recreatieve groen in het park, evenals de eenmalige investering voor de aanleg van het Akkerpark, met de bijbehorende wandelpaden, picknickplekken, bankjes en informatievoorzieningen, voor eigen rekening te zullen nemen. Ook op ecologisch vlak zegt Trijntje veel terreinwinst te boeken. "Het natuurgebied wordt versterkt door de aanwezigheid van onze akkers, zowel wat betreft de beleving als de natuurwaarde. Weidevogels kunnen ongestoord nestelen op de biologisch beheerde akkers. Insecten en kleine dieren bewegen zich op hun beurt in de akkerranden, houtwallen en slootkanten. Daardoor wordt het gebied diverser en dus ecologisch interessanter."

Het stoort de eigenaar tot slot dat het bedrijventerrein op fase I nog niet is volgebouwd en toch tot actie wordt overgegaan. "In stadsdeel Osdorp was ooit besloten dat er niet aan fase II begonnen zou worden voordat fase I was volgebouwd. Waarom zie ik dan nog steeds lege kavels op de luchtfoto's?" 

Peter: "De afspraak was dat fase I zowel kwalitatief als kwantitatief uitgegeven moest zijn. Wij hebben alle kavels in fase I, op twee kleinere kavels na, verkocht, dan wel gereserveerd. Daarmee is de tijd gekomen om ook fase II in ontwikkeling te nemen. Het vergt immers de nodige voorbereidende werkzaamheden. Het duurt tot begin 2020 voordat we de eerste kavel op fase II aan een partij kunnen gaan verkopen en uitgeven. In de tussenliggende twee jaar zullen ook de overgebleven twee kavels verkocht zijn. We zien nu al dat bepaalde klanten niet meer passen op de nog beschikbare kavels in fase I, omdat deze te klein zijn om hun bedrijf op te huisvesten."

Voor meer informatie: