Machteld Huber promoveert op nieuw concept gezondheid

De definitie die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert voor gezondheid is verouderd: gezondheid als toestand van 'compleet welbevinden'. Volgens die opvatting zou praktisch iedereen een patiënt zijn die doorlopend behandeling nodig heeft, stelt Machteld Huber van het Louis Bolk Instituut uit Driebergen. Zij ontwikkelde samen met de Gezondheidsraad en ZonMw een nieuw, dynamisch concept 'gezondheid', dat veerkracht en zelfredzaamheid van mensen als uitgangspunt neemt. Instanties als GGD Nederland zien het nieuwe concept als kader voor herinrichting van de preventieve zorg. Op 17 december 2014 verdedigt Huber haar proefschrift 'Towards a new, dynamic concept of Health. Its operationalisation and use in public health and healthcare, and in evaluating health effects of food' aan de Universiteit Maastricht.

"Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven", zo luidt het nieuwe concept. Huber: "Het verschil met de WHO-definitie is dat in dit concept de potentie benadrukt wordt om gezond te zijn of te worden, zelfs wanneer er sprake is van ziekte. Daarbij zijn persoonlijke groei en ontwikkeling en het vervullen van persoonlijke doelen in het leven net zo belangrijk.

Positieve gezondheid

In de afgelopen twee jaar toetste Huber het concept bij patiënten, behandelaren en beleidsmakers, dat positief werd ontvangen. Om het concept te operationaliseren, introduceerde ze het begrip 'positieve gezondheid', bestaande uit zes dimensies waaraan je gezondheid kunt aflezen: lichamelijke functies, mentale functies en beleving, de spirituele/existentiële dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren. Deze werden vervolgens kwantitatief getest onder 2000 stakeholders. Er bleken grote verschillen te bestaan in interpretatie wat betreft inhoud van gezondheid: beleidsmakers, onderzoekers en artsen hadden een 'smalle', biomedische interpretatie (waarbij vooral belang werd toegekend aan zaken als lichamelijke functies), terwijl patiënten het begrip juist heel breed opvatten en alle zes dimensies bijna even belangrijk vonden. Huber: "Doordat de nadruk ligt op veerkracht en eigen regie, voelen patiënten zich in hun kracht aangesproken en niet uitsluitend benaderd als zieke. Voor deze groep zijn sociale participatie en zingeving minstens zo belangrijk als aandacht voor hun fysieke klachten. Het is belangrijk dat een arts dat ook ziet."

Implementatie

Inmiddels is een aantal organisaties voor zorg en publieke gezondheid gestart met het implementeren van het begrip 'positieve gezondheid'. GGD Nederland wil het begrip onder andere integreren in de Nationale Volksgezondheidsmonitor, alsmede in praktijkinterventies. Veel regionale GGD's hebben positieve gezondheid opgenomen in hun beleidsplannen. De regio Noordelijke Maasvallei (bestaande uit gemeenten, ziekenhuis, GGZ-instelling, zorggroepen) wil binnen vijf jaar de medische en sociale zorg inrichten op basis van het concept. Verschillende andere organisaties volgen.

Over het Louis Bolk Instituut

Machteld Huber is sinds 1986 als onderzoeker Voedingskwaliteit & Gezondheid aan het Louis Bolk Instituut verbonden. Sinds 2011 is ze lid van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding en zij is medeoprichter van het International Research Network for Food Quality & Health. Het Louis Bolk Instituut is een internationaal onafhankelijk kennisinstituut ter bevordering van duurzame landbouw, voeding en gezondheid. Belangrijke opdrachtgevers zijn onder meer het Ministerie van EZ, provincies, natuurbeherende organisaties, gezondheidsfondsen, ZonMw en het bedrijfsleven. Meer informatie: www.louisbolk.nl. Machteld Huber verdedigt haar proefschrift 'Towards a new, dynamic concept of Health. Its operationalisation and use in public health and healthcare, and in evaluating health effects of food' op woensdag 17 december 2014 om 10:00 uur, Aula Minderbroedersberg 4-6, Maastricht.