Samen zaaien voor de echte toekomst van de landbouw
Onlangs konden we in de Morgen lezen hoe elf zaadbedrijven samen het 'International Licensing Platform' gaan oprichten, om zo patenten te kunnen nemen op genetische eigenschappen van planten. Ze doen dit naar eigen zeggen ten behoeve van de landbouwsector.
Welke elf bedrijven precies deel uitmaken van dit platform - of is het een 'kartel'? - wordt later bekend gemaakt, maar zeker is dat er multinationals tussen zitten. En we weten ook dat Monsanto er niet bij hoort. We mogen dus opgelucht ademhalen: de elf hebben maar 60% van de wereldmarkt in groentezaden in handen. Voor de liefhebbers van het spelletje Monopoly: Brussel Nieuwstraat en Antwerpen Meir zitten niet op één hand.
Hopeloos achterop
EU-parlementslid Bart Staes pleit ervoor om het cruciale onderzoek naar genetische codes op gemeenschapsniveau te houden, in plaats van het in handen te laten van privébedrijven. In de grond heeft hij gelijk, maar de vraag is eigenlijk hoe cruciaal het onderzoek naar één of enkele genetische resistenties in één plantensoort of variëteit is. Dit soort resistenties wordt immers binnen de kortste keren doorbroken. In hun zoektocht naar genetisch uniforme, resistente soorten lopen de zaadbedrijven hopeloos achterop. Ze lijken niet te beseffen dat duurzame resistentie ligt in de genetische diversiteit van populaties.Of de landbouwsector dus veel heeft aan zo'n handelsplatform de landbouwsector valt dus te betwijfelen. En ik ben benieuwd of het bedrijf zijn begeerde return-on-investment, volgens onverdachte bron miljoenen euro’s, ook daadwerkelijk zal krijgen. Voor alle duidelijkheid: ik deel de verontwaardiging van Bionext, BioForum en Bart Staes ten volle. Maar laten we eens kijken naar wat er aan de andere kant gebeurt.
Toekomstmuziek
Door zo te focussen op het International Licensing Platform, zouden we bijna over het hoofd zien dat zich ondertussen een heel ander platform aan het vormen is. Ook een internationaal platform, maar dan eentje dat echt de toekomst kleurt.Als docent van de Landwijzer-opleiding zie ik afgestudeerde cursisten elk jaar nieuwe biologische landbouwbedrijven oprichten of of de vaste ploeg van bestaande bioboerderijen versterken. Sommige van onze studenten hebben er hun eerste decennium als boer al opzitten, en zijn ondertussen zelf docent of praktijkopleider voor Landwijzer-stagiairs. De bedrijven van de 'nieuwe boeren' lijken op de stagebedrijven waar ze de stiel leerden: open bedrijven waar boeren en klanten bekende gezichten zijn voor elkaar. In het CSA-model gaat het zelfs zo ver dat klanten mee verantwoordelijk zijn voor het bedrijf uitbaten.
Daarnaast komen bio-boeren in heel Vlaanderen op regelmatige basis samen met collega’s uit hun eigen sector in de zogenaamde Biobedrijfsnetwerken. Ze wisselen kennis en ervaring uit, onderling en met onderzoekers. Het open source-karakter van die bijeenkomsten is een stromende bron van inspiratie. En dat zonder patenten...
Nog een voorbeeld? Recent werd de Coöperatieve Vennootschap De Landgenoten opgericht. Doel is via crowdfunding boerderijen tot coöperatieve eigendom te maken. Amper enkele maanden na de oprichting is de financiering van een eerste project rond. Aandeelhouders moeten de eerste jaren niet op veel dividend rekenen, maar dat heeft hen niet belet om hierin te investeren. Elke dag komen er mensen bij.
Toekomst Zaaien
Een ander internationaal platform is Toekomst Zaaien, een actie die in 2006 begon in Zwitserland en intussen jaarlijks plaatsvindt op meer dan 100 boerderijen in 14 landen. Op zondag 12 oktober en op zondag 19 oktober kan je in 4 boerderijen in Vlaanderen mee gaan zaaien. Deze actie is van een heel andere orde dan het ILP. Organisatoren en deelnemers willen hiermee aangeven dat het zaad waaruit ons voedsel ontstaat, van ons allemaal is. Het resultaat van vele generaties populatieveredeling door boeren wordt breed uitgestrooid waar het thuishoort : op de boerenbodem die ons allen voedt.Al deze voorbeelden geven de landbouw echt toekomst. We hebben geen vaste structuur, geen rechtspersoonlijkheid en geen lobby die voor ons de wetgeving kneedt. Maar we worden, in tegenstelling tot het International Licensing Platform, wel gedragen door de gemeenschap. Geen naamloze vennootschap, maar een multinationale vennootschap van naamlozen. We mogen voorlopig nog een geringe invloed op het Bruto Binnenlands Product hebben, maar ons interesseert vooral het Bruto Internationaal Geluk. En die drijfveer werkt duidelijk aanstekelijk.
In een besloten platform van wantrouwen en concurrentie patenten bewaken op iets wat je toch nooit echt kan bezitten, lijkt mij maar een treurige en eenzame bezigheid. Ik ga zondag, hopelijk opnieuw samen met velen, toekomst zaaien!
Zaai mee aan de toekomst op zondag 19 oktober, locaties & zaai-acties op www.toekomstzaaien.be.
Koen D'Hoore
Bron: BioForum Vlaanderen