Het initiatief tot het opstellen van een gedragscode is voor het eerst door NWEA aangekondigd tijdens een rondetafelbijeenkomst in de Tweede Kamer, begin vorig jaar. Naar een dergelijke code is vervolgens ook verwezen in het Energieakkoord.
Anders dan in veel uitzendingen wordt gesuggereerd is er nog slechts een concept van de gedragscode. NWEA is onder meer in overleg met de Milieufederaties over mede ondertekening.
Nederland staat voor de enorme opgave om minstens 6.000 MW wind op land in 2020 verwezenlijkt te hebben. De hiervoor benodigde windturbines kunnen alleen tot stand komen als er voldoende draagvlak bestaat in Nederland. Om windparken te realiseren waar draagvlak bij de omwonenden voor is, stelt de windsector een aantal basisregels op die de betrokkenheid van omwonenden versterken.
Kern van de gedragscode is dat de ontwikkelaar van een windpark in een zo vroeg mogelijk stadium de omgeving betrekt, voor de ontwikkelfase, maar ook voor de vorm van participatie als de turbines eenmaal draaien. Dit komt in een participatieplan dat wordt opgesteld door ontwikkelaar en vergunningverlenende overheid – in overleg met omwonenden – zodat iedereen weet welke afspraken worden gemaakt over het betrekken van de omgeving.
In het participatieplan wordt de procesparticipatie en de projectparticipatie beschreven en een indicatie gegeven van de financiële ruimte voor bovenwettelijke activiteiten die draagvlak en participatie stimuleren, met een richtbedrag van 0,4 tot 0,50 euro/MWh.
- Procesparticipatie: de vorm van participatie met belanghebbenden zijn bijvoorbeeld consulterende gesprekken met belanghebbenden, het opzetten van een klankbordgroep, organiseren van discussies, informatieavonden of ontwerpateliers, inrichten van een goed en transparant systeem voor het behandelen van vragen en klachten et cetera.
- Projectparticipatie is bijvoorbeeld financiële deelneming met aandelen/obligaties, lokaal fonds, omwonendenregeling zoals groene stroom met korting of korting op de energierekening of het creëren van lokale werkgelegenheid.
De gedragscode gaat sterk uit van maatwerk en dialoog met de omgeving. Welke vorm voor het vergroten van draagvlak en welke vorm van participatie worden gekozen, komt voor een belangrijk deel voort uit het gesprek dat met de omgeving wordt aangegaan. Er is niet automatisch sprake van een 'omgevingsfonds', zoals sommige media suggereren.
Het gaat om afspraken bij de ontwikkeling van nieuwe windparken; en niet om bestaande turbines. Ook lopende projecten waar al vergaand afspraken zijn gemaakt, vallen buiten de gedragscode.
Windparken met draagvlak creëren is niet alleen een zaak van de windsector. Zeker waar het gaat om de ruimtelijke plannen en procedures is de wijze waarop het bevoegd gezag daarmee omgaat van groot belang. Met Rijk en provincies zijn daarom gesprekken gevoerd over de gedragscode; NWEA en milieufederaties zullen bij hen een aantal vragen neerleggen hoe zij onder meer om willen gaan met het betrekken van omwonenden, met communicatie en met de gedragscode. De Minister van Economische Zaken heeft al aangegeven dat hij, in overleg met de provincies, zal aangeven hoe de overheden om willen gaan met de gedragscode van de windsector. De overheid zal naar verwachting de gedragscode niet tekenen.
Er is over de gedragscode onder meer ook enkele malen gesproken met de NLVOW (vereniging voor omwonenden).
In verschillende berichten is gesuggereerd dat een hoger bedrag nodig zou zijn als 'ruimere compensatie voor daling van woningwaarde'. Afgezien van het feit dat woningwaardedaling door windenergie minder fors uitvalt dan velen denken, gaat de gedragscode alleen om bovenwettelijke maatregelen van de windsector. Woningwaardedaling valt onder planschade en dit valt niet onder de gedragscode, daar bestaan wettelijke regelingen voor. Aan verslaggevers is dit verschil ook uitgelegd.
De gedragscode is bijna gereed; er vinden nu nog laatste gesprekken plaats met mogelijk mede ondertekenende milieu- en natuurorganisaties en met de Rijksoverheid, de provincies en de VNG. Zodra de tekst definitief rond is, wordt deze op de website geplaatst.